Në vitin 2023, Shqipëria pati promovimin më të lartë në mediat ndërkombëtare për turizmin. Efekti i arritur është një rekord historik në numër vizitorësh. Ndikimi i këtij bumi u pa qartë te rritja e industrive mbështetëse dhe u vulos nga bilanci pozitiv i llogarisë korrente. Por, a mundet një imazh i përmirësuar turistik të ndikojë në busullën e investitorëve? Për institucionet ndërkombëtare në Shqipëri, si hallka mes investitorëve potencialë dhe vendit tonë, vetëm imazhi i mirë turistik nuk mjafton. Për bizneset italiane, gjermane dhe holandeze ka nevojë për hapa shtesë në funksion të përmirësimit të klimës së biznesit. Gjithsesi, ky moment i mirë për turizmin është një element që i jep pikë Shqipërisë në sytë e të gjithëve.
Shqipëria u vizitua në 2023-n nga mbi 10 milionë të huaj, duke e kthyer në vitin më të mirë historik të sektorit të turizmit.
Ndikimi i kësaj rritjeje shihet qartë te bilanci i llogarisë korrente, ku sipas Bankës së Shqipërisë, shpenzimet e të huajve në Shqipëri arritën për 9 mujorin rekordin e 3.2 miliardë eurove, me rritje prej 47% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë dhe dyfishi i 2019-s.
Ndikimi i turizmit shkoi përtej sektorit, duke e shtrirë këtë efekt edhe tek industritë mbështetëse, të cilat gjithashtu kanë qenë në lulëzim, duke nisur nga makinat me qira tek industria detare.
Kjo ka të bëjë jo vetëm me masat për të vazhduar rritjen e sektorit nëpërmjet përmirësimit të shërbimit, infrastrukturës, transportit, por edhe me konsolidimin e saj si një destinacion apo markë turistike në tregjet e huaja.
Në këtë kontekst të ri, vetvetiu lindin pyetjet: A mundet që ky dimension i ri turistik i Shqipërisë të ndryshojë edhe qasjen e investitorëve për vendin tonë? A ka sjellë ekspozimi i ri rritje interesi për projekte të reja investimi?
“Monitor” mori përshtypjet nga tre organizma ndërkombëtarë që janë pika e parë e takimit që qëndron mes investitorëve potencialë dhe Shqipërisë, duke nisur me ICE Tirana për marrëdhëniet me Italinë, Dhomën Gjermane të Tregtisë dhe Industrisë (DIHA) dhe Ambasadën e Holandës.
Italianët, të interesuar nga mekanika te farmaceutika e turizmi
Italia mbetet partneri kryesor tregtar i Shqipërisë me 29.5% të shkëmbimeve tregtare sipas statistikave të Tregtisë së Jashtme të muajit tetor 2023. Afërsia gjeografike ka bërë që edhe sipërmarrjet italiane që kanë investuar në Shqipëri të zënë vendin e parë dhe sektorët të jenë më gjithëpërfshirës.
Francesca Mondello, Drejtore e ICE Tirana, një agjenci me misionin e lehtësimit të ndërkombëtarizimit të ndërmarrjeve italiane në kanalet shqiptare të shpërndarjes, vlerëson se interesi për Shqipërinë vijon të mbetet i lartë dhe ecuria e mirë turistike ka zgjuar kuriozitet për vendin tonë në gjithë Europën. Por për çfarë interesohen më shumë investitorët italianë kur trokasin tek ICE Tirana?
“Kërkesat nga sipërmarrjet italiane kanë të bëjnë kryesisht me analizën e potencialit të sektorëve të veçantë, promovimin, klimën e biznesit, kërkimin dhe verifikimin e besueshmërisë së kompanive vendase partnere dhe legjislacionit vendas.
Vëmendje u kushtohet projekteve të zhvillimit infrastrukturor në sektorët e transportit, energjisë, bujqësisë, dixhitalizimit”, – pohon ajo.
Lidhur me sektorët ku investimet kanë qenë të qëndrueshme vit pas viti, znj. Mondello nënvizon se ato nisin nga mekanika, kimia, farmaceutika dhe sektori mjekësor, fusha agroushqimore, tekstil dhe veshje, ndërtimi, shërbime inxhinierike, infrastruktura dhe shërbimet kontrakt e deri te turizmi dhe trajnimet.
Biznesi gjerman, interes për IT; Holanda për energjinë dhe bujqësinë
Zhvillimet globale, por edhe ato të brendshme të Shqipërisë, kanë ndryshuar projektet apo investimet potenciale që orientohen në vend. Bledar Mankollari, Drejtor Ekzekutiv i Dhomës Gjermane të Tregtisë dhe Industrisë (DIHA), pohon se zhvillimet në tregun e punës e kanë bërë më pak tërheqëse Shqipërinë në projekte që kërkojnë forcë të madhe punëtore.
Nga ana tjetër, zhvillimet teknologjike u kanë dhënë hov profesioneve që lidhen me teknologjinë e informacionit dhe këtë sektor, kompanitë gjermane kanë nisur ta zgjerojnë edhe në Shqipëri.
“Për sa i përket aksesit në tregun e punës mund të themi se Shqipëria nuk është më aq tërheqëse sa në 30 vitet e fundit për kompanitë e tekstilit dhe të këpucëve.
Në dy vitet e fundit, kryesisht kemi pasur kërkesa nga kompani për zhvillimet e software-ve, të cilat duan të vendosen në Shqipëri dhe të punojnë për klientë në Gjermani” pohon ai.
Lidhur me sektorë të tjerë që paraqesin potencial, z. Mankollari thekson se infrastruktura, energjia dhe turizmi mbeten pika të forta për investime në Shqipëri.
Ndërkohë sa u takon bizneseve nga Holanda, ambasada konfirmon se interesi vijon të mbetet për disa sektorë.
“Shifrat mbi tregtinë mes Shqipërisë dhe Holandës kanë pasur një rritje të vazhdueshme gjatë viteve të fundit. Të dhënat zyrtare vjetore për vitin 2023 do të jenë të disponueshme së shpejti, por interesi mbetet i lartë në sektorë si bujqësia,
bulmeti, energjia dhe infrastruktura”, – nënvizon Ambasada e Holandës.
Vetëm imazhi i mirë i turizmit nuk mjafton, çfarë kërkojnë investitorët
Promovimi dhe krijimi i një imazhi pozitiv për Shqipërinë si një destinacion turistik mund të jetë pozitiv, por nuk është i mjaftueshëm për të bindur një investitor të sjellë dhe të vërë në jetë projekte të ndryshme investimi në vendin tonë.
Të paktën kjo është ideja që krijohet nga përshtypjet që zyrat e kontaktit mes bizneseve të huaja dhe Shqipërisë kanë aktualisht. Një sërë elementesh të tjera më të rëndësishme që përmblidhen në atë që quhet klimë biznesi, kanë nevojë të përmirësohen që të bindin një biznes të investojë.
“Prej dy vitesh tashmë drejtoj Zyrën ICE në Tiranë. Mendoj se është thelbësore përparimi i rrugëtimit të Shqipërisë drejt Bashkimit Europian dhe si rrjedhojë, plotësimi i kushteve të përcaktuara nga tre kriteret e Kopenhagës.
Klima e biznesit duhet ende të përmirësohet dhe besueshmëria dhe qëndrueshmëria e sistemit kërkon një kombinim faktorësh të ndryshëm, si forcimi i mëtejshëm i shtetit ligjor, reforma administrative dhe gjyqësore, lufta kundër korrupsionit, informacioni i saktë, stimujt dhe mbi të gjitha mbështetjen aktive të institucioneve”, – nënvizon z. Mondello nga ICE Tirana.
Përmirësimi i klimës lidhet ngushtë me masa ligjore që synojnë heqjen e barrierave apo burokracive, në mënyrë që të bërit biznes të jetë më i lehtë.
“Në terma afatshkurtër, mendoj se thjesht zbatimi i afateve ligjore nga administrata publike, si në dhënien e lejeve të ndryshme por edhe në rimbursimet e TVSH-së do të ndikonin shumë pozitivisht në përmirësimin e klimës së biznesit.
Në terma afatmesëm dhe afatgjatë mendoj se nisma e qeverisë për derregullimin është në drejtimin e duhur, e cila do t’u jepte më shumë oksigjen bizneseve në punën e tyre të përditshme.
Kjo e shoqëruar me një qasje më pozitive në ligjin për konsultimin publik, por jo vetëm në nivel ligji, ashtu siç parashikohet, por edhe në aktet nënligjore, do të përmirësonin klimën e të bërit biznes”, – shprehet z. Mankollari nga DIHA.
Për Ambasadën e Holandës, raporti i fundit i Komisionit Europian për vendin tonë mund të japë orientim më të mirë për përmirësime që mund të bëhen.
“Shqipëria ofron mundësi, si për pozicionin e saj gjeografik, ashtu edhe për kontekstin aktual gjeopolitik. Në lidhje me mundësitë për të përmirësuar klimën e biznesit në Shqipëri, ne sugjerojmë që të hedhim një vështrim në vlerësimin e bërë nga Komisioni Europian në raportin e tij të fundit për Shqipërinë, si pjesë e paketës së zgjerimit”, – thuhet në përgjigjen e ambasadës.
Discussion about this post