Si profesionet e lira penalizohen nga mosnjohja e shpenzimeve

Nga avokatët, agjentët e pasurive të patundshme, psikologët dhe inxhinierët e IT-së pohojnë se me legjislacionin e mëparshëm për tatimin mbi të ardhurat kanë hasur shumë pengesa për dokumentimin e shpenzimeve, veçanërisht të karburantit, për këtë, deklarimet e vitit 2023 janë të ulëta. Por edhe ligji i ri, sipas kontabilistëve dhe ekspertëve të legjislacionit fiskal kufizon njohjen e shpenzimeve për profesionet e lira që nuk dëshirojnë të zgjedhin regjimin e veçantë. Për transport brenda vendit nuk njihen shpenzimet më shumë se tarifat e transportit interurban të transportit publik.

Nga avokatët, psikologët e gjykatave, agjentët e tregut të pasurive të paluajtshme, inxhinierët e IT-së pohojnë se pothuajse janë taksuar 100% për të ardhurat e deklaruara, pasi legjislacioni i ka kufizuar për dokumentimin e shpenzimeve.

Për rrjedhojë, shumë biznese të profesioneve të lira në vitin 2023 kanë deklaruar pak shpenzime ose në disa raste, shpenzimet e deklaruara janë zero. Kontabilistët shpjegojnë se kjo ka ndodhur për dy arsye. Së pari, shumë prej bizneseve e kanë të vështirë të dokumentojnë shpenzimet, për shkak të kufizimeve ligjore. Së dyti, duke qenë se këto biznese ishin pa përgjegjësi tatimore nuk e kanë vrarë mendjen ta bëjnë një gjë të tillë.

Vetë profesionistët e lirë pohojnë se hasin vështirësi për dokumentimin e një prej shpenzimeve kryesore operacioniale të aktivitetit të tyre, siç është përdorimi i karburantit për transport.

“Një të vetëpunësuari apo personi fizik si avokati nuk i njihen shpenzimet për karburant, ku për transportin drejt gjykatave minimalisht i nevojiten të shpenzojë 10 litra karburant në ditë apo një të ardhur prej 60 mijë lekësh në muaj. Për këtë profesion njihen vetëm shpenzimet kancelarike, të cilat rezultojnë të jenë në vlera të ulëta”, pohoi për “Monitor”, avokati Përparim Caka nga Kavaja.

Nëse të ardhurat e deklaruara nga një avokat në vitin 2023, referuar deklaratës së depozituar pranë administratës tatimore ishin 6,320,760 lekë, shpenzimet e njohura të deklaruara prej tij ishin në masën 197,200 lekë, kryesisht për shërbime në kancelari dhe qira ambientesh për zyra.

“Shpenzimet për karburant nuk njihen për të vetëpunësuarit sipas legjislacionit, por vetëm për subjektet sh.p.k. Prandaj shpenzimet që kam deklaruar janë të ulëta. Nëse do t’u hynim llogaritjeve të shpenzimeve për disa avokatë, sidomos të atyre që zhvillojnë gjyqe në rrethe rezultojnë më tepër se 30% në referencë me ligjin e ri që e njeh këtë nivel si shpenzim apriori.

Në të tjera raste, kryesisht për avokatë që nuk zhvillojnë seanca gjyqësore jashtë Tiranës, shpenzimet arrijnë më pak se 30%”, pohon Gj.K., avokat nga Tirana.

Vështirësi për dokumentimin e shpenzimeve hasin edhe agjentët e tregut të pasurive të paluajtshme. “Shpenzimet për karburant zënë peshën më të lartë të totalit të shpenzimeve, pasi lëvizjet për punë kryhen me makinë. Por ky shpenzim nuk na njihet, pasi procedura është shumë e ndërlikuar.

Makina duhet të jetë e regjistruar me NIPT. S’ka asnjë lehtësi për dokumentimin e tyre”, pohon Lorina Rada.

Kontabilistja Gladiola Kuka shpjegon se në lidhje me dokumentimin e shpenzimeve të transportit, si ligji i mëparshëm edhe ligji aktual për tatimin mbi të ardhurat, përmban klauzola kufizuese në njohjen e tyre. Sipas znj. Kuka, kushti kryesor i njohjes së karburantit si shpenzim është që mjeti duhet të jetë i regjistruar me NIPT pranë QKB.

“Në ligj ka qenë dhe është që përllogaritjen e shpenzimeve për transport, kushti kryesor është që mjeti i cili përdoret për qëllime biznesi, duhet njëkohësisht të jetë i deklaruar, si aktive e këtij biznesi. Por edhe kur mjetet përdoren vetëm për qëllime biznesi, duhet të vërtetohet fakti që makina është vetëm për punë.

Në momentin që nuk është e regjistruar për punë, duhet të jetë e pajisur me GPS, për të vërtetuar se sa karburant është shpenzuar për aktivitet biznesi dhe sa për qëllime vetjake”, pohon ajo.

Avokati Sajmir Laçej, menaxhing partner në ASL Tax dhe Legal Advisors pohoi për “Monitor” se kjo kategori po taksohet nëpërmjet deformimit të sistemit, pasi duhet të njihen shpenzimet që profesionistët e lirë kanë pa fund.

“Një avokat faturon 3,000 euro, po gjysmat i ka shpenzime transporti për blerje karburanti për të shkuar në Gjykata.

Me ligjin e ri është përcaktuar njohja e shpenzimeve 30% për ata që kanë të ardhura nën 10 milionë lekë në vit. Po me ata mbi këtë fashë, çfarë do të bëhet? Duhet të dokumentojnë shpenzimet, ku legjislacioni parashikon një sërë kufizimesh, sidomos për zërin e shpenzimeve të karburantit”, nënvizon ai.

Edhe inxhinierët e IT, problem për dokumentimin e shpenzimeve… Çfarë parashikon ligji?

Me ligjin e ri “Për tatimin mbi të ardhurat”, të ardhurat janë taksuar pothuajse 100% edhe për inxhinierët e vetëpunësuar në sektorin IT.

Eduardi Milushi tha se shpenzon një vlerë të konsiderueshme të të ardhurave të tij, në funksion të punës, por e ka të pamundur të dokumentojë shpenzimet, sidomos me platformat e huaja online për të cilat kryen shërbime.

“Me ligjin e ri për tatimin mbi të ardhurat, jam tatuar 100% për të ardhurat e deklaruara, pasi kam deklaruar zero shpenzime, duke qenë se nuk kisha përgjegjësi tatimore. Edhe sikur të doja t’i deklaroja shpenzimet me natyrën e punës që bëj, e kam të pamundur t’i dokumentoj nëpërmjet faturave.

Mbi 90% të shpenzimeve i kam online për shërbime marketingu në Google, për hosting në platformën Amazon, apo Instagram. Asnjë prej këtyre platformave nuk lëshon faturë me NIPT për Shqipërinë. U kam kërkuar këtyre platformave sërish lëshimin e faturave për njohjen e shpenzimeve, të gjithë kanë pohuar se nuk kanë marrëveshje për lëshimin e tyre me Shqipërinë”, pohon ai.

Si duhet të veprojë kjo kategori profesionistësh që të dokumentojë shpenzimet. Çfarë parashikon ligji?

Kontabilistja Gladiola Kuka pohon se të vetëpunësuarit në IT dhe të profesioneve të tjera që punojnë për kompani të huaja që nuk kanë marrëveshje me Shqipërinë kanë të drejtë, por edhe detyrim ligjor të bëjnë autofaturë drejt këtyre platformave, nëse këto të fundit ua lejojnë. Nëpërmjet dhënies së autofaturës del automatikisht edhe pjesa e shpenzimeve të kryera.

Shpenzimet e njohura dhe të panjohura, sipas ligjit të mëparshëm “Për tatimin mbi të ardhurat”

Shpenzime të njohura referuar nenit 20 të ligjit të mëparshëm “Për tatimin mbi të ardhurat” përfshihen:

Për përcaktimin e fitimit të tatueshëm në Republikën e Shqipërisë njihen si shpenzime ato që kryhen për qëllime fitimi, sigurimi dhe ruajtje të fitimit, në masën që këto shpenzime provohen dhe dokumentohen nga tatimpaguesi, si dhe kur janë objekt i kufizimeve të specifikuara nga ky ligj.

Dokumenti i përdorur si bazë për justifikimin e shpenzimit, për efekt tatimor, është: fatura tatimore me TVSH, fatura e thjeshtë tatimore dhe çdo dokument tjetër i përpiluar dhe lëshuar, në përputhje me udhëzimet e Ministrit të Financave, në zbatim të legjislacionit tatimor.

Shpenzimet e sigurimit të jetës dhe të shëndetit të punëmarrësve nga punëdhënësi konsiderohen si shpenzime të njohura.

Bursat që u jepen nxënësve dhe studentëve nga institucionet arsimore, publike dhe jopublike, njihen si shpenzim i zbritshëm deri në masën e përcaktuar me Vendim të Këshillit të Ministrave, me kusht që institucionet arsimore publike dhe jopublike, në fillim të vitit shkollor, të paraqesin pranë Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës numrin dhe shumën e bursave.

Shpenzimet për kontributet e bëra nga punëdhënësi në interes të punëmarrësve të tij në një plan pensioni profesional, deri në shumën e përcaktuar me ligjin nr. 10 197, datë 10.12.2009, “Për fondet e pensionit vullnetar”, për çdo punëmarrës, konsiderohen shpenzime të njohura.

Ndërsa referuar nenit 21 për efekt të përcaktimit të fitimit të tatueshëm, nuk njihen shpenzimet si vijon:

a)Kostoja e blerjes dhe e përmirësimit të tokës dhe të truallit;

1. b) Kostoja e blerjes, përmirësimit, rinovimit dhe rikonstruksionit të aktiveve të veprimtarisë, të cilat amortizohen, në përputhje me nenin 22 të këtij ligji;
2. c) Zmadhimi i kapitalit themeltar të shoqërisë ose i kontributit të secilit person në ortakëri;

ç) vlera e shpërblimeve në natyrë;

1. e) dividentët e deklaruar dhe ndarjet e fitimit për ortakët apo aksionerët e shoqërive tregtare, si dhe fitimet në rastet e ortakërisë;

ë)interesat e paguara, të cilat tejkalojnë normën mesatare të interesit 12-mujor të kredisë për tregun bankar, sipas publikimit zyrtar të Bankës së Shqipërisë

1. f) gjobat, kamatëvonesat dhe kushtet e tjera penale;
2. g) krijimi ose rritja e rezervave dhe e fondeve të tjera, speciale, përveç rasteve të parashikuara në ligj apo në akte nënligjore.
3. gj) tatimi mbi të ardhurat personale, akciza, tatimi mbi fitimin dhe tatimi mbi vlerën e shtuar të zbritshëm;
4. h) shpenzimet për përfaqësim dhe shpenzimet për pritje-përcjellje, të cilat tejkalojnë shumën 0,3 për qind të qarkullimit vjetor;
5. i) shpenzimet e konsumit personal, të përcaktuara nga ministri i Financave;
6. j) shpenzimet të cilat tejkalojnë kufijtë e përcaktuar me ligj apo me akte nënligjore. Për kufijtë e përcaktuar në ligjin nr. 7892, datë 21.12.1994, “Për sponsorizimet”, për qëllime tatimore, nuk njihen si shpenzime të zbritshme shumat e sponsorizuara, që tejkalojnë masën 3 për qind të fitimit para tatimit dhe shuma e sponsorizuar për botuesit e shtypit, e cila tejkalon masën 5 për qind të fitimit para tatimit;
7. k) shpenzimet për dhurata; l) çdo shpenzim, masa e të cilit nuk vërtetohet me dokumente nga tatimpaguesi.
8. ll) shpenzimet për shërbime teknike, konsulence dhe të menaxhimit, të faturuara nga persona të tretë, për të cilat nuk është paguar tatimi në burim, brenda periudhës tatimore nga tatimpaguesi;
9. m) humbjet, dëmtimet, firot dhe skarcot gjatë prodhimit, tranzitimit dhe magazinimit, tej normave të përcaktuara në akte të veçanta ligjore dhe nënligjore.

n). shpenzimet për paga shpërblime dhe çdo formë tjetër e të ardhurave personale, të cilat lidhen me marrëdhëniet e punësimit, që u janë paguar të punësuarve, përfshirë edhe administratorët, pa kaluar nëpërmjet sistemit bankar; nj). shumat e paguara në cash.

Legjislacioni ri nuk e zgjidh problematikën

Por edhe legjislacioni i ri “Për tatimin mbi të ardhurat” nuk e zgjidh problematikën njohjes së shpenzimeve me kontabilitet. Avokati Sajmir Laçej ngre shqetësimin se, përveçse mungon formulari për deklarimin e shpenzimeve sipas llojit të profesionit, pra metodika për njohjen e shpenzimeve është e njëjtë për të gjithë tatimpaguesit, për profesionet e lira, edhe legjislacioni i ri, krijon kufizime për dokumentimin e shpenzimeve për këtë kategori.

“Referuar nenit 14 të Ligjit 29/2023 për Tatimin mbi të Ardhurat, individët e vetëpunësuar me të ardhura deri në 10 milionë lekë në vit kanë të drejtë të zbresin apriori 30% të të ardhurave ose të deklarojnë shpenzime të zbritshme të faturuara sipas nenit 50 të Ligjit, ku parashikohet se ministri përgjegjës për Financat dhe Ekonominë përcakton me udhëzim mënyrën e zbatimit të këtij neni.

Referuar udhëzimit nr. 26, datë 08.09.2023, nuk ka parashikime specifike të shpenzimeve të njohura për të vetëpunësuarit. Nëse i referohemi nenit 50, pika 1 të udhëzimit, kufizimet e aplikuara për kompanitë nuk pasqyrojnë realitetin e shpenzimeve specifike që kanë profesionistët e lirë.

Për shembull: Nuk mund të kesh më shumë se 0.3% të të ardhurave vjetore për pritje përcjellje. Nëse ke të ardhura 1,000 Euro në muaj nuk të njihen më shumë se 3 Euro në muaj. Nuk të njihen shpenzimet për transport brenda vendit më shumë se tarifat e transportit interurban të transportit publik.

Nëse i referohemi nenit 74 të Ligjit për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar nuk njihet as e drejta e zbritjes së TVSH-së për karburant, e shpenzuar përtej këtyre kufizimeve”.

Disa prej shpenzimeve të parashikuara në nenin 50 në udhëzimin e ligjit të ri

Shpenzimet e biznesit të listuara në nenin 50 të ligjit nuk zbriten nga fitimi i tatueshëm:

1. a) Kostot e blerjes, kostot e përmirësimit dhe shpenzime të tjera të bëra në funksion të përmirësimit të tokës, truallit apo shesheve të ndërtimit nuk janë shpenzime të zbritshme të biznesit.

Këto kosto nuk janë të zbritshme nga të ardhurat, qoftë si kosto të vitit kur ndodhin, qoftë si kosto të amortizueshme për disa periudha në ato raste kur trualli apo sheshi i ndërtimit mbahet nga entiteti si aktiv i veprimtarisë, apo kur ai përdoret si truall mbi të cilin ndërtohen apo vendosen aktive të tjera të entitetit, si ndërtesa, instalime, makineri etj.

Trajtimi tatimor i kostos së blerjes, përmirësimit dhe shpenzimeve të tjera, në funksion të përmirësimit të truallit apo shesheve të ndërtimit që disponohen nga entitetet, të cilat ndërtojnë dhe shesin sipërfaqe ndërtimi, përcaktohet në vendimin e Këshillit të Ministrave në zbatim të këtij ligji.

1. b) Kostot e blerjes, përmirësimit, rinovimit dhe rikonstruksionit të aktiveve të amortizueshme. Kosto të tilla përfshijnë shpenzimet fillestare të blerjes dhe ato që kryhen brenda një viti dhe që kanë për qëllim përmirësimin e kapacitetit përfitues të ardhshëm të aktiveve.

Për të përcaktuar nëse gjatë një viti, shpenzimet në lidhje me kostot e blerjes, përmirësimit, rinovimit dhe rikonstruksionit të aktiveve të amortizueshme do të konsiderohen si rritje e vlerës së aktivit (kapitalizim) apo shpenzim i zakonshëm mirëmbajtje, tatimpaguesi zbaton rregullat e parashikuara në Standardet Kombëtare dhe Ndërkombëtare të Kontabilitetit për këtë qëllim.

1. c) Amortizimi i aktiveve afatgjata shpërndahet si shpenzim i periudhave vjetore, bazuar në normat e amortizimit, vitet dhe rregullat e tjera të nenit 51 të ligjit. Asnjë aktiv afatgjatë nuk konsiderohet shpenzim i menjëhershëm i zbritshëm në vitin e blerjes apo të krijimit, përveçse kur në ligj përcaktohet ndryshe; d)

Zmadhimi i kapitalit themeltar të shoqërisë apo kapitalit kontribuues në një partneritet prek llogaritë e bilancit, duke reflektuar rritjen e kontributit në aktive dhe të kapitalit/kontributit në pasiv dhe nuk prek llogaritë e shpenzimeve;

1. e) Dividendët e llogaritur/shpërndarë për aksionerët ose ortakët, si dhe dividendët e entiteteve të tjera sipas ligjit, sepse janë elemente që llogariten pasi janë deklaruar të ardhurat, shpenzimet, fitimi dhe tatimi mbi fitimin korporativ;
2. f) Interesat e paguara nga tatimpaguesi, të cilat tejkalojnë normën mesatare të interesit 12-mujor të kredisë vjetore të interesit të tregut të vendosur nga bankat komerciale, siç publikohet zyrtarisht nga Banka e Shqipërisë.

Çdo entitet merr në konsideratë normën e interesit të botuar në faqen zyrtare të Bankës së Shqipërisë (https://www.bankofalbania.org/Statistikat/Statistikat_ Monetare_Financiare_dhe_Bankare/Agregatet_Monetare.html), në muajin në të cilin merret kredia. Nga ky rregull përjashtohen interesat e paguar për kreditë e dhëna nga institucionet e licencuara të mikrokredisë, të cilat konsiderohen totalisht të zbritshme.

1. g) Dënimet administrative përfshirë gjobat, kamatëvonesat apo dënimet e tjera që tatimpaguesi i paguan një autoriteti për shkelje të legjislacionit të fushës, si dhe kushtet penale apo dënimet që një tatimpagues paguan apo duhet të paguajë për mospërmbushje të detyrimeve kontraktuale me tatimpagues të tjerë.
2. h) Krijimi i rezervave dhe fondeve të tjerë speciale, si dhe krijimi apo rritja e provigjioneve. i. Tatimi mbi fitimin korporativ, TVSH-ja e kreditueshme, si dhe akciza e llogaritur nga subjektet që llogarisin akcizë.
3. Në rastet kur tatimpaguesit janë subjekt i TVSH-së dhe kanë të drejtë të kreditojnë TVSH-në e paguar në blerjen e mallrave dhe shërbimeve, TVSH-ja e paguar nuk është pjesë e kostot së mallrave dhe shërbimeve të blera dhe nuk pasqyrohet si shpenzim.

Nëse tatimpaguesi nuk gëzon të drejtën e kredititit të TVSH-së të paguar në blerjen e mallrave dhe shërbimeve, vlera e mallit apo e shërbimit të blerë, përfshirë TVSH-në konsiderohet shpenzim i zbritshëm.

1. Tatimpaguesit që prodhojnë mallra të tatueshme me akcizë si prodhuesit e karburanteve, pijeve alkoolike, birrës etj., akcizën e llogaritur nuk e kanë pjesë të kostos së mallit të shitur dhe nuk e pasqyrojnë si shpenzim. Tatimpaguesit që importojnë mallra të tatueshme me akcizë, akcizën e paguar në import për mallrat e importuara, e kanë pjesë të kostos së mallit të blerë, kosto të cilën e transferojnë në çmimin e mallrave për shitje.

Çdo tatimpagues tjetër, i cili, për nevoja të biznesit blen mallra me akcizë, të llogaritur nga prodhuesi vendës apo të paguar në import, kostoja e mallit të blerë, përfshirë akcizën si pjesë të tij, është shpenzim i zbritshëm.

iii. Në rastet kur një tatimpagues, në rolin e agjentit tatimor, mban tatimin në burim për përfituesin e të ardhurave që ka furnizuar shërbimin, konsideron shpenzim të zbritshëm shumën bruto të faturës së paguar, ndërkohë që tatimi i mbajtur për furnizuesin e shërbimit nuk është shpenzim i zbritshëm;

1. j) Shpenzimet pritje-përcjellje që tejkalojnë kufirin 0,3% të të ardhurave vjetore për të gjithë tatimpaguesit . Shpenzimet që tejkalojnë kufirin 3% të shpenzimeve të dokumentuara, të kryera për pjesëmarrje, prezantim në panaire apo ekspozita jashtë vendit, për tatimpaguesit eksportues, përjashtuar prodhuesit me material porositësi, të cilët në 3 vitet e fundit kanë realizuar mbi 70% të të ardhurave nga eksporti.

Në shpenzimet e përfaqësimit përfshihen shpenzime të dokumentuara me karakter të përgjithshëm që një shoqëri bën për prezantimin e produkteve apo shërbimeve të saj në marrëdhëniet me partnerët e biznesit apo klientët, jashtë apo brenda vendit, të tilla si shpenzimet për organizimin e takimeve të biznesit, pjesëmarrjen në panaire, prezantimin e projekteve apo produkteve të reja, përurimin e investimeve të kryera etj. të kësaj natyre.

1. k) Shpenzimet e kryera si konsum personal nga aksionerët, ortakët, administratorët dhe familjarët e tyre. Shpenzime të tilla personale nuk përballohen nga mjetet dhe aktivet e tjera të tatimpaguesit.

Shembuj. Ushqimi, akomodimi, karburanti, udhëtimet private, pagesa qiraje, pagesa blerjeje shtëpie, pagesa argëtimi, pagesa për kujdes shëndetësor apo estetik, pagesa pajtimi telefonik privat e të tjera të kësaj natyre, pagesa për dëfrim, pagesa për akomodim, qira apo shpenzime të tjera të punonjësve jo pjesë e listëpagesës së tatimpguesit, pavarësisht termave të kontratës me furnizuesin e mallrave apo shërbimeve ku janë të punësuar këta punonjës, si dhe çdo pagesë apo shpenzim tjetër që ka natyrë konsumi personal dhe që nuk është shpenzim i lidhur dhe që ndikon në rritjen apo ruajtjen e të ardhurave dhe fitimit të tatimpaguesit.

6. Shpenzimet të cilat tejkalojnë kufijtë e përcaktuar me ligj apo me akte nënligjore. Kufizimi i dietave. Përfitimet e punonjësve të cilët, për nevoja pune të tatimpaguesi, dërgohen me shërbim jashtë vendit efektiv të punës kufizohen në: i. Akomodimi brenda vendit, deri në 6.000 lekë dita;
7. Akomodimi jashtë vendit, deri në 150 euro dita;

iii. Pagesa e dietës për ushqim për shërbimet brenda vendit, deri në 4.000 lekë dita dhe 2.000 lekë pjesa jo e plotë e ditës; iv. Pagesa e dietës për ushqim për shërbimet jashtë vendit, deri në 80 euro dita dhe 40 euro pjesa jo e plotë e ditës;

1. Pagesa për udhëtim brenda vendit, jo më tepër se çmimi i biletave interurban të miratuara për transportin publik; vi. Pagesa për udhëtim jashtë vendit, paraqitet fatura dhe pagesa e biletës së transportit ajror, detar, hekurudhor, automobilistik, transporti nga/për në aeroport me çdo mjet.

Në rastet kur lëvizjet bëhen me automjet, konsiderohen shpenzime të zbritshme konsumi i karburantit sipas dokumenteve të blerjes, dokumentacioni i pagesave të toll-eve etj. të kësaj natyre. m) Dhuratat dhe donacionet që mund të bëjë tatimpaguesi, me përjashtim të dhuratave në formë simbolike, por brenda kufijve të lejuar në paragrafin “j” të pikës 50.1 të këtij udhëzimi.

1. n) Faturat e shpenzimeve për shërbime teknike, konsulence dhe të menaxhimit të faturuara nga jorezidentë dhe të deklaruara, sipas legjislacionit në fuqi, në qoftë se këto fatura nuk paguhen nga tatimpaguesi dhe tatimi i mbajtur në burim nuk transferohet në llogarinë e të ardhurave të buxhetit të shtetit brenda afatit të dorëzimit të deklaratës tatimore vjetore.

Në rast se shpenzime të tilla paguhen më vonë, ato janë të zbritshme në vitin tatimor, kur ato paguhen, por jo kur paguhen më vonë se muaji dhjetor i vitit pasardhës të vitit të lëshimit të faturës.

1. o) Shpenzimet për pagat, shpërblimet dhe forma të tjera të të ardhurave personale që kanë të bëjnë me marrëdhëniet e punës, të paguara të punësuarve, duke përfshirë administratorët dhe që nuk janë bërë nëpërmjet sistemit bankar ose institucioneve të parasë elektronike.
2. p) Shpenzimet që lidhen me shumat e paguara në CASH dhe që tejkalojnë kufijtë e përcaktuar nga dispozitat e ligjit “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë”.
3. q) Shpenzimet e sigurimit të jetës dhe shëndetit të punonjësve të tatimpaguesit që tejkalojnë 5% të pagave bruto të tyre për vitin tatimor. Shpenzime të tilla brenda kufirit të lejuar dokumentohen me kontratën ndërmjet tatimpaguesit dhe kompanisë së sigurimeve, si dhe me policat e sigurimit për çdo punonjës.
4. r) Shpenzimet për bursat që jepen për nxënësit dhe studentët e institucionit arsimor publik dhe privat ndryshe nga ato të përcaktuara nga Këshilli i Ministrave.
5. s) Shpenzimet për kontributet e bëra nga punëdhënësi, në emër të punonjësve të tij në një plan pensioni privat, që tejkalojnë kufizimet e paragrafit 5 të nenit 20 të ligjit. Shpenzime të tilla, brenda kufirit të lejuar, dokumentohen me kontratën ndërmjet tatimpaguesit dhe Fondit Privat të Pensioneve, si dhe me pagesat e bëra për çdo punonjës në bazë të skemës.
6. t) Shpenzimet të cilat janë të lidhura me gjenerimin e të ardhurave, por të cilat nuk janë përfshirë në fitimin e tatueshëm të këtij viti. Shpenzime të tilla duhet të konsiderohen si shpenzime të parapaguara dhe do të alokohen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve në atë periudhë kur janë deklaruar të ardhurat e gjeneruara si rezultat i këtyre shpenzimeve.
7. u) Mitdhëniet dhe ryshfetet të cilat mund të jenë pasqyruar në dokumentacionin e tatimpaguesit, pavarësisht adresimit sipas Kodit Penal.
8. v) Shpenzimet e kryera për veprimtari sponsorizuese që tejkalojnë kufijtë e mëposhtëm:
9. deri në masën 5 për qind të fitimit para tatimit për botuesit e shtypit dhe botimet e veprave letrare, shkencore, enciklopedike, si dhe për veprimtaritë kulturore apo artistike;
10. deri në masën 5 për qind të fitimit para tatimit për veprimtaritë sportive; shumat e sponsorizuara, brenda kufirit të mësipërm për veprimtaritë e ekipeve sportive, pjesë të federatave sportive të njohura nga legjislacioni në fuqi i fushës, për efekt të përllogaritjes së tatimit mbi fitimin e periudhës tatimore, janë të zbritshme sa trefishi i vlerës së shumës së sponsorizuar.

Mbartja e tyre në periudhat tatimore të ardhshme nuk lejohet. Kjo zbritje lejohet pas lëshimit të “Autorizimit të sponsorizimit” nga drejtori i përgjithshëm i Tatimeve.

Paragrafi “ii” zbatohet vetëm për entitetet sponsorizuese, të cilët realizojnë fitim vjetor të tatueshëm mbi 100 milionë lekë,

iii. deri në masën 3 për qind të fitimit para tatimit për sponsorizimet e veprimtarive të tjera që nuk përfshihen në paragrafët “i” dhe “ii” më sipër;

Për tatimpaguesit, të cilët realizojnë fitim vjetor të tatueshëm mbi 100 milionë lekë, shumat e sponsorizuara për veprimtaritë e ekipeve sportive, pjesë të federatave sportive, të njohura nga legjislacioni në fuqi i fushës, të cilat janë brenda kufirit 5% të fitimit para tatimit për efekt të përllogaritjes së tatimit mbi fitimin e periudhës tatimore, këto sponsorizime janë të zbritshme sa trefishi i vlerës së shumës së sponsorizuar. Mbartja e tyre në periudhat tatimore të ardhshme nuk lejohet.

Çfarë shpenzimesh njihen jashtë

Ndërkohë referuar standardeve të vendeve të BE-së, Anglisë apo SHBA, sipas Sajmir Laçej, lista e shpenzimeve të zbritshme për profesionet e lira, krahasuar me legjislacionin shqiptar, është shumë e detajuar dhe e qartë për deklaruesit dhe inspektorët tatimorë.

Sipas z. Laçej në ligjin shqiptar nuk janë traspozuar standardet e taksimit sipas modelit europian apo amerikan.

Njohja e shpenzimeve për të vetëpunësuarit, sipas modelit të BE-së, Anglisë dhe SHBA:

1. Zbritja e përdorimit të ambienteve të shtëpisë si zyrë. Çfarë mund të zbritet: Një pjesë e kredisë ose qirasë; taksat e pronës; kostoja e shërbimeve, riparimeve dhe mirëmbajtjes; dhe shpenzime të ngjashme;
2. Zbritja e sigurimit mjekësor dhe dentar për të vetëpunësuarin, bashkëshortin/bashkëshorten, personat në ngarkim dhe fëmijët që janë më të rinj se 27 vjeç në fund të vitit tatimor;
3. Zbritja e shpenzimeve për trajnime të vazhdueshme;
4. Zbritja e shpenzimeve të karburantit dhe parkimit sipas kilometrazhit për të takuar klientë, apo për t’i përfaqësuar ata, shpenzimet e makinës ku përfshihen amortizimi, licencat, karburanti, qiranë e garazhit, sigurimin, pagesat e qirasë, tarifat e regjistrimit, riparimet dhe goma;
5. Zbritja e primeve të sigurimit të biznesit;
6. Zbritja e furnizimeve të zyrës; g. Zbritja e kostove të telefonit dhe internetit; m. Tarifat e anëtarësimit në organizata profesionale./MONITOR