Dhjetëra mijëra pllakëza me kuneiform janë duke pritur të përkthehen. Nuk është një detyrë e lehtë; gjuha e lashtë bazohet në piktograme me formë pykash dhe përfshin më shumë se 1000 karaktere unike që ndryshojnë sipas epokës, gjeografisë dhe shkruesit individual.
Por deshifrimi i këtyre piktogrameve mund të jetë një detyrë me rëndësi të madhe kulturore dhe historike. Kuneiformi u shfaq rreth 5000 vjet më parë në Mesopotami, në atë që sot është Iraku. Është një nga katër gjuhët e njohura si “të paprekura”, sisteme shkrimi pa ndikime të njohura nga asnjë tjetër. Disa tabela të përkthyera kanë zbuluar përmbajtje aq të zakonshme sa një regjistër inventari për transportin. Të tjera kanë qenë më të thella, si “Epi i Gilgameshit”, vepra e parë e njohur letrare.
Këto përkthime, të bëra nga një numër relativisht i vogël individësh që njohin gjuhën, kanë kërkuar shumë punë, dhe ndoshta edhe pak hamendësim. Deshifrimi i një kompleksiteti të tillë do të ishte puna ideale për inteligjencën artificiale, menduan disa studiues nga Universiteti Cornell, të cilët, së bashku me kolegë nga Universiteti i Tel Avivit, krijuan një sistem për këtë qëllim. Ata e raportuan këtë në një punim që do të prezantohet në një konferencë në prill 2025.
IA-ja deshifron tabelat e lashta
Ekipi kërkimor zhvilloi një sistem që kapërcen shumë pengesa që paraqesin variacionet në përkthim.
“Kur shkon pas në botën e lashtë, ka një variabilitet të madh në format e karaktereve,” tha Hadar Averbuch-Elor, profesoreshë e shkencave kompjuterike në Cornell, në një deklaratë për shtyp. “Edhe për të njëjtin karakter, pamja ndryshon me kalimin e kohës, dhe kështu është një problem shumë sfidues të deshifrosh automatikisht se çfarë do të thotë karakteri.”
Discussion about this post