Kodi Penal, as Bashkimi Europian nuk ishte pjesë e hartimit: Duhet konsultim gjithëpërfshirës

Zyra e Bashkimit Evropian në Tiranë ka reaguar ndaj draft-Kodi të ri Penal, duke njoftuar se BE nuk ka pasur asnjë përfaqësues pjesë të grupit të ekspertëve të ngarkuar nga qeveria për hartimin e tij. Ndonëse BE thekson se është i nevojshëm ndryshimi i dispozitave për t’u përafruar me standardet evropiane, theksohet rëndësia e një konsultimi gjithëpërfshirës me të gjithë aktorët kryesorë të shtetit të së drejtës dhe shoqërinë civile, si parakusht për një legjislacion cilësor.

BE-ja ka bërë të qartë se ende nuk ka një qëndrim mbi draft-amendamentet, por thekson se është e gatshme të ofrojë ndihmë teknike për ato ndryshime që janë të nevojshme për të përmbushur standardet e Grup-kapitullit 1 (Themeloret) të negociatave.

Në përgjigje të kritikave, Kryeministri Edi Rama ka shpjeguar, përmes një postimi në ‘X’, se qeveria nuk ka marrë pjesë në hartimin e draftit, por është një nga palët e interesuara që po e studion atë. Ai theksoi se drafti është hartuar nga një grup ekspertësh i drejtuar nga Drejtori i Shkollës së Magjistraturës, Profesor Arben Rakipi.

Rama i ftoi shoqatat e gazetarëve të angazhohen në një dialog të hapur me grupin e ekspertëve. Ai garantoi se drafti i rishikuar do të konsultohet me Komisionin Evropian para se të shkojë në parlament. “Kështu që miq të shoqatave të shtypit rrini të qetë se nuk ju vjen dot asnjë e keqe nga Kodi i Ri Penal,” theksoi Kryeministri, duke hedhur poshtë shqetësimet për cenimin e lirisë së medias.

Ndërkohë, koalicioni i organizatave të shoqërisë civile, duke përfshirë Asosacionin e Gazetarëve të Shqipërisë (AGSH), Rrjetin Ballkanik për Gazetari Investigative (BIRN Albania) dhe Qendrën Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV), ka shprehur shqetësimin e thellë në lidhje me ndryshimet e propozuara. Në një deklaratë të përbashkët, ato paralajmërojnë se dispozitat e reja cenojnë seriozisht lirinë e medias dhe të shprehjes.

Organizatat theksojnë se ndryshimet në disa nene kyçe krijojnë paqartësi dhe mundësi për interpretim arbitrar, të cilat mund të përdoren për të penalizuar gazetarët, median dhe shoqërinë civile.

Nenet Kyçe të Kontestuara: Shpifja, Fyerja dhe Ndikimi në Gjykatë

Neni 865 (Shpifja) mbetet si kundërvajtje penale, një praktikë që bie në kundërshtim me standardet ndërkombëtare dhe rekomandimet e Këshillit të Evropës. Më shqetësuese është heqja e kriterit thelbësor të “dijenisë se informacioni është i rremë”, duke i ekspozuar gazetarët ndaj ndjekjeve penale edhe kur ata kanë vepruar me mirëbesim. Me rritjen e ndjeshme të gjobave, sidomos për shpifjet e kryera në media, krijohet një “efekt frenues” ndaj raportimit kritik.

Neni 863 (Fyerja) cilësohet si i paqartë dhe subjektiv, me terma të pacaktuar si “shqetësim për opinionin publik” apo “zakonet e mira”. Sipas organizatave, dënimi i propozuar me burgim deri në dy muaj për fyerjen e rëndë është joproporcional dhe bie ndesh me jurisprudencën e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, e cila favorizon zgjidhjet civile.

Neni 536 (Ndikimi në pavarësinë e gjykatës) cilësohet si veçanërisht shqetësues. Ai ndalon në mënyrë të gjerë bërjen ose publikimin e komenteve mbi proceset gjyqësore, duke ndërhyrë drejtpërdrejt në rolin legjitim të medias për të monitoruar dhe komentuar sistemin e drejtësisë. Dënimi i rëndë, deri në tre vite burgim, mund të përdoret për të penalizuar arbitrarisht çdo raportim kritik apo investigativ, duke penguar transparencën dhe llogaridhënien publike të figurave shtetërore.

Apeli i Shoqërisë Civile

Si përfundim, organizatat theksojnë se këto ndryshime dobësojnë rolin e gazetarëve si mbikëqyrës të pushtetit dhe krijojnë një klimë frike. Për këtë arsye, ato i bëjnë një thirrje urgjente Ministrisë së Drejtësisë, Këshillit të Ministrave dhe të gjitha palëve të interesuara që:

1. Të rishikohen thelbësisht nenet e kontestuara për t’u përafruar me standardet e Këshillit të Evropës.
2. Të sigurohet qartësia dhe specifikimi i ligjeve, duke shmangur zbatimin selektiv.
3. Të dekriminalizohet shpifja dhe fyerja, duke u trajtuar ato vetëm me masa civile.
4. Të mbrohen qartë gazetarët, sinjalizuesit dhe aktivistët nga dënimet joproporcionale.
5. Të angazhohen në konsultime kuptimplota me komunitetin e medias dhe shoqërinë civile.

Deklarata përfundon duke theksuar se mbrojtja e fortë e lirisë së fjalës dhe medias është thelbësore për zhvillimin demokratik të Shqipërisë dhe rrugën e saj drejt integrimit në Bashkimin Evropian.

Kundërshti për draftin kanë shprehur edhe opozita, kryeprokurori, kreu i SPAK, ekspertë të fushës dhe zëra të spikatur të opinionit publik.