Lajmi për ndarjen nga jeta të Fatos Nanos më mbush me pikëllim dhe reflektim të thellë. Fatosi nuk ishte vetëm një udhëheqës politik me rëndësi historike për Shqipërinë, por edhe një mik personal, si dhe një socialdemokrat me të cilin ndanim bindjen se rajoni ynë mund të kapërcejë të kaluarën e dhimbshme dhe të ndërtojë së bashku një të ardhme demokratike dhe evropiane.
E njoha Fatosin në fillim të viteve ’90, në një periudhë kur Shqipëria po dilte nga nata e gjatë e totalitarizmit. Ai i përkiste asaj gjenerate të parë, të guximshme reformatorësh që besonin se liria, demokracia dhe drejtësia sociale mund të zinin rrënjë në një shoqëri që kishte njohur vetëm izolim dhe shtypje. Fatos Nano i dha zë aspiratave demokratike dhe evropiane të popullit shqiptar, duke udhëhequr transformimin e ish-Partisë së Punës në Partinë Socialiste të Shqipërisë, e cila u bë forca kryesore e rilindjes së vendit.
Rrugët tona u kryqëzuan më fort gjatë një prej momenteve më të vështira të historisë moderne të Shqipërisë — gjatë krizës së vitit 1997, kur kolapsi i skemave piramidale e zhytën vendin në kaos. Ndërsa Fatos Nano ishte në burg gjatë pjesës më të madhe të kësaj periudhe të trazuar, ai u lirua pas zbutjes së dhunës dhe tronditjeve politike. Pas lirimit të tij në qershor 1997, ai mori detyrën e kryeministrit dhe luajti një rol vendimtar në rivendosjen e rendit demokratik dhe autoritetit shtetëror.
Në atë kohë, kur Greqia mbante Presidencën e Këshillit të Europës, unë (si Zëvendësministër i Jashtëm) bashkëpunova ngushtë me Nanon dhe institucionet shqiptare për të ndihmuar në konsolidimin e stabilitetit dhe shtetit të së drejtës.
Isha dëshmitar i vendosmërisë së tij për të parandaluar rrëshqitjen e Shqipërisë në konflikt civil dhe i guximit të tij për të rivendosur autoritetin legjitim.
Pak njerëz jashtë Shqipërisë mund të kuptojnë sa e madhe ishte ajo sfidë — dhe sa vendimtare ishte udhëheqja e tij për të mbajtur të gjallë kursin demokratik të vendit.
Vendosmëria e tij për ta çuar vendin përpara, për të nxitur pajtimin dhe për të rikthyer besimin tek institucionet publike ishte e dukshme gjatë gjithë asaj periudhe të vështirë.
Udhëheqja e tij, në një moment kur e ardhmja demokratike e Shqipërisë varej në fije të perit, u tregua vendimtare për ta mbajtur kombin në rrugën e rimëkëmbjes dhe reformave.
Fatos Nano ishte një njeri i mendimit dhe i bindjeve të thella. Me profesion ekonomist, ai kuptonte rrënjët strukturore të tranzicionit — nevojën për reforma, por edhe për mbrojtje sociale. Ai besonte se demokracia pa dinjitet është e paplotë. Më fliste shpesh për vizionin e tij për Shqipërinë si një demokraci moderne evropiane, të integruar në familjen evropiane dhe transatlantike, por të rrënjosur në traditat e saj të qëndrueshmërisë dhe krenarisë. Në këtë kuptim, ai ishte një socialdemokrat i vërtetë — duke ndërlidhur lirinë me solidaritetin.
Ai përjetoi përndjekje dhe burgosje pas ndryshimit të regjimit, por u rikthye në jetën publike jo me hidhërim, por me bindjen se pajtimi ishte i domosdoshëm për shërimin e kombit të tij. Karriera e tij e gjatë politike, me ngritjet dhe uljet e saj, pasqyron udhëtimin e trazuar të vetë popullit shqiptar: nga izolimi drejt hapjes, nga varfëria drejt shpresës, nga mosbesimi drejt bashkëpunimit. Nën drejtimin e tij, Shqipëria bëri hapa vendimtarë drejt Bashkimit Evropian, forcoi institucionet e saj dhe nisi procesin e reformave gjyqësore dhe administrative.
Miqësia jonë u ndërtua mbi një mirëkuptim të përbashkët: se paqja dhe përparimi në Ballkan varen nga dialogu, respekti i ndërsjellë dhe bashkëpunimi rajonal. Fatosi dhe unë punuam së bashku për ta promovuar këtë vizion — të një Ballkani që nuk shikon më me frikë brenda vetes, por me besim drejt botës. Ai besonte, ashtu si unë, se demokracia dhe drejtësia sociale janë të pandashme nga paqja dhe marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë.
Sot, ndërsa e kujtojmë, duhet të nderojmë edhe trashëgiminë e tij: guximin për të udhëhequr në kohë pasigurie, vullnetin për të bërë kompromis në emër të paqes dhe besimin se popujt tanë mund të kapërcejnë ndarjet e historisë.
Shqipëria ka humbur një nga themeluesit e epokës së saj postkomuniste. Ballkani ka humbur një zë të maturisë dhe arsyes. Dhe unë kam humbur një mik të dashur.
Qoftë i përjetshëm kujtimi i tij — dhe qoftë jeta e tij një kujtesë se edhe në kohët më të vështira, udhëheqja e udhëhequr nga parimet mund t’i ndihmojë kombet të gjejnë rrugën e tyre drejt demokratike.
gijotina.com/
Discussion about this post