Henry Kissinger, i cili për gati 10 vjet përcaktoi disa nga ngjarjet më të rëndësishme të tabelës ndërkombëtare të shahut, u nda nga jeta sot, e enjte, në moshën 100-vjeçare. Ai “zbatoi atë që kishte mësuar në karrierën e tij akademike: se diplomacia realpolitike buron nga të kuptuarit se për të arritur balancën e pushtetit duhet të merren parasysh interesat e të gjitha palëve të përfshira, por jo domosdoshmërisht në favor të atyre që janë në pushtet”.
Nga viti 1969 deri në 1977, gjatë presidencës së Nixon dhe Ford, Kissinger ishte figura më dominuese ndërkombëtare. “Çdo fjali e tij u shqyrtua dhe udhëtimet e tij u vunë gjithmonë nën mikroskop. Ai arriti të siguronte një udhërrëfyes të politikës së jashtme dhe një rrjet aleatësh të SHBA-së, të cilët shikonin nga Uashingtoni për siguri dhe udhëzime në kulmin e Luftës së Ftohtë midis dy superfuqive bërthamore të asaj kohe”, shkruan Financial Times.
Gjatë viteve të tij në Departamentin e Shtetit, Kissinger trajtoi tre probleme të mëdha botërore: Azinë me luftën në Vietnam dhe udhëheqjen e Mao Ce Dunit në Kinë, Bashkimin Sovjetik dhe Lindjen e Mesme.
Për Kinën në veçanti, afrimi i suksesshëm i Uashingtonit me Pekinin me urdhër të Nixon u kompensua nga bombardimi i fshehtë i Kamboxhias gjatë Luftës së Vietnamit, ndërsa në vitin 1968 ai bëri gjithçka që mundi për të minuar bisedimet e paqes në Paris, duke ndihmuar kështu Nixon në periudha para zgjedhore.
Megjithatë, në vitin 1973 ai u nderua me Çmimin Nobel për Paqe së bashku me homologun e tij vietnamez verior, Le Duc To: Ishte “një vlerësim i parakohshëm duke pasur parasysh se armiqësitë në Vietnam nuk u ndalën deri në rënien e Saigonit në 1975”, komenton FT.
Megjithatë, të rëndësishme ishin marrëveshjet bërthamore që ai arriti me Bashkimin Sovjetik të atëhershëm, pothuajse paralelisht me hapjen e SHBA-së ndaj Kinës. Lëvizjet diplomatike që ai bëri pas Luftës së Yom Kipurit në 1973 që rivendosën marrëdhëniet diplomatike të SHBA me Egjiptin karakterizohen gjithashtu si një “performancë e një virtuozi” – ishte një prelud i marrëveshjes së Camp David gjatë presidencës Carter.
Në të njëjtën kohë, megjithatë, kishte pika të tjera në planet që shkolla e realizmit të cilës Kissingeri i shërbeu me kaq mjeshtëri, “i trajtonte si pengje të thjeshta në tabelën e shahut të epokës së Luftës së Ftohtë. Kissinger ishte pas grushtit të shtetit të përgjakshëm në Kili në 1973, i cili u nxit nga frika e tij se qeveria e Salvatore Allende po përgatitej të krijonte një krye urë sovjetike në Amerikën e Jugut. Ai ishte gjithashtu ai që nuk u përpoq të pengonte juntën argjentinase të shtypte pa mëshirë disidentët”.
Kontradikta e veprimeve të Kissinger-it konfirmohet edhe nga qëndrimi i tij ndaj vendeve të Evropës, të cilave ai u bëri thirrje për të hequr regjimin kolonial, ndërsa besonte se Portugalia duhet të vazhdonte të zotëronte Angolën dhe Mozambikun “si pengje në tabelën e vet të shahut”. Po aq indiferente ndaj tij ishte edhe ndjenja negative në SHBA kundër regjimit të aparteidit në Afrikën e Jugut. Ai ishte gjithashtu i njëjti person që mbajti anën e Pakistanit dhe kundër Indisë në Luftën Çlirimtare të Bangladeshit të vitit 1971, pavarësisht, siç thekson FT, diplomatët amerikanë kishin paraqitur prova të gjenocidit nga ushtarët pakistanezë. Po aq kontradiktor ishte fakti që megjithëse ai vetë kërkoi publicitet, megjithatë ai preferoi të kryente shumicën e lëvizjeve të tij në fshehtësi, jo vetëm në lidhje me marrëdhëniet me vendet e tjera, por edhe brenda qeverisë amerikane. Një shembull tipik është urdhri që ai dha për përgjimin e paligjshëm të telefonave të 17 personave, përfshirë gazetarë dhe anëtarë të Këshillit të tij të Sigurisë Kombëtare. “Kissinger kishte një mënyrë vërtet cinike për të përdorur dhe abuzuar pushtetin, duke thënë dikur ‘të paligjshmen që bëjmë menjëherë, antikushtetuese zgjat pak më shumë’”, kujton Financial Times, ndërsa në një intervistë me gazetaren ikonike italiane Oriana Fallaci, ai përshkroi me krenari si një “kauboj”, një emërtim që kishte zemëruar presidentin e atëhershëm të SHBA, Nixon, i cili thuhet se nuk foli me të për javë të tëra.
Siç vë në dukje FT, marrëdhënia Nixon-Kissinger është ndoshta më përcaktuese për këdo që dëshiron të kuptojë sukseset dhe dështimet e diplomatit që u largua sot në moshën 100-vjeçare. “Nixoni nuk ishte i huaj për politikën e jashtme pasi ai kishte qenë nënkryetar i Dwight Eisenhower për tetë vjet dhe kishte ide, por nuk kishte gjetur dikë që t’i zbatonte ato derisa u takua me Kisingerin. Dhe kjo ishte befasuese duke pasur parasysh se deri atëherë Kissinger ishte udhëhequr nga Nelson Rockefeller, guvernatori liberal i Nju Jorkut, të cilin Nixon e kishte mundur për nominimin republikan në vitin 1968. Kissinger gjithashtu kishte një reputacion mes akademikëve për ndryshimin e shpeshtë të palëve. dhe thoshte gjëra të ndryshme njerëzve të ndryshëm me ata që komentojnë me mërzi “Pyes me kë është Henri tani”.
Një lidhje kyçe kohezive midis të dyve ishte dashuria e Kissinger për pushtetin dhe admirimi i Niksonit për njerëzit e zgjuar. “Fuqia është një afrodiziak i fuqishëm”, kishte deklaruar Kissinger në një moment të padyshimtë me historianët duke thënë se kjo dyshe ishte pamëshirshme ambicioze. “Këta janë burra të vetë-krijuar të motivuar sa nga nevoja e tyre për pranim, aq edhe nga nevoja e tyre për pushtet”, shkroi historiani David Rothkopf.
Karakteristikë e mënyrës së zakonshme të të menduarit është fakti se Nixon dhe Kissinger ishin të parët që e perceptuan “divorcin” kino-sovjetik shumë kohë përpara se ta vlerësonin zyrtarët e Departamentit të Shtetit dhe akademikët amerikanë. Ajo që kuptuan presidenti dhe sekretari amerikan i shtetit ishte se ata mund ta përdornin situatën në favor të SHBA-së, sikur Kina të kishte marrëdhënie miqësore me Uashingtonin, atëherë Bashkimi Sovjetik dhe Berlini do të kishin më shumë gjasa të pajtoheshin me kontrollin e armëve, siç ndodhi.
Megjithatë, nuk ishte politika e jashtme ajo që solli fundin politik të Kissinger-it, por skandali i Watergate, pasi Sekretari amerikan i Shtetit nuk ishte i pafajshëm për përgjimet. Kissinger mbeti në pozicionin e tij kur Ford pasoi Nixon, por kur Carter erdhi në Shtëpinë e Bardhë, perspektiva e SHBA-së për politikën e jashtme kishte ndryshuar me presidentin e ri që donte një linjë më “morale” dhe për këtë arsye këshilltarë të rinj.
Pavarësisht përfshirjes së tij në skandalin Watergate, Kissinger mbeti një figurë e njohur për vite me radhë, duke vazhduar në vitin 1982 për të themeluar Kissinger Associates, një firmë konsulence me klientë në SHBA dhe gjetkë, por klientela e plotë e së cilës nuk është zbuluar kurrë. Megjithatë, pak dyer të qeverisë iu mbyllën – Kissinger ka këshilluar pothuajse çdo president të SHBA-së që nga Nixon, përfshirë Donald Trump.
Kissinger i cili u martua dy herë – fillimisht në 1949 me Ann Fleischer me të cilën kishte një djalë dhe një vajzë, dhe më pas në 1964 me Nancy Muggins, kishte një pasion të madh për futbollin me legjendën urbane që dëshironte rezultatet e Bundesligës edhe kur ishte në negociatat e nivelit të lartë. Kissinger është ai që dyshohet se e ka bindur Pelen në një kafene në Sao Paulo në vitet ’70 për t’iu bashkuar New York Cosmos duke rekrutuar edhe për SHBA-në për të fituar Kupën e Botës 2022, një përpjekje që nuk pati një rezultat të lumtur.
“Nuk ka asnjë mbishkrim të vetëm për të përmbledhur jetën dhe veprën e Kissinger. Realpolitika dhe mbrojtja e interesave kombëtare kërkon kompromise dhe pëlqime të cilat ai i kuptoi në nivelin më të lartë. Ato mund të përfshijnë gjithashtu faktorë të paparashikuar ose të jashtëzakonshëm si të drejtat e njeriut dhe ndryshimet klimatike, elementë që nuk kishin të bënin kurrë me Metternich ose Kissinger”, përfundon artikulli i Financial Times.
Discussion about this post