Organizata “Reporterët Pa Kufij” ka publikuar raportin vjetor, në lidhje me gjendjen e lirisë së shtypit në botë, ku Shqipëria ka pësuar përmisim me 19 vende në në krahasim me 1 vit më parë.
Këtë vit Shqipëria renditet në vendin e 80-të, teksa një një vit më parë renditej në vendin e 99-të nga 180 vende në Indeksin e Përgjithshëm Global.
Por edhe pse ka përmirësim me 19 vende, në raport theksohet se sfidat mbeten të pranishme, veçanërisht në lidhje me konfliktin e interesit dhe pavarësinë ekonomike të mediave.
“Në Shqipëri, liria e shtypit dhe pavarësia e medias kërcënohen nga lidhjet e ngushta midis botës së biznesit dhe politikës. Gazetarët përballen me frikësime nga politikanët dhe krimi i organizuar”, thekson raporti, duke shtuar se ka një kuadër ligjor të mangët.
“Reporterët Pa Kufij” shkruajnë se edhe pse kushtetuta e vendit dhe angazhimet ligjore ndërkombëtare garantojnë lirinë e shtypit, mbrojtja e konfidencialitetit të burimeve është e pamjaftueshme. Një tjetër element që theksohet është se ‘gazetarët që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht objektiva të kërcënimeve’.
“Asociacioni i Gazetarëve të Shqipërisë vëren faktin që Shqipëria është ngjitur me 19 vende në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit për vitin 2025, por një vështrim i kujdesshëm mbi treguesit tematikë tregon një realitet të turbullt dhe larg përmirësimeve të qëndrueshme.
Treguesi politik
Shqipëria ka rënë nga vendi i 110 në 2024, në vendin e 119 në 2025, me një pikëzim nga 42.27 në vetëm 38.62, duke reflektuar një përkeqësim të qartë të klimës politike për median. Ky regres vjen si rezultat i:
• Politizimit ekstrem të institucioneve që rregullojnë median publike.
• Emërimeve partiake në krye të RTSH dhe AMA, që kanë cenuar pavarësinë editoriale.
• Frikësimit dhe delegjitimimit të gazetarëve kritikë nga të dyja kampet politike, sidomos në prag të zgjedhjeve.
Kjo rënie është dëshmi se, pavarësisht ngjitjes në renditjen e përgjithshme, presioni politik është rritur dhe hapësira për gazetari të lirë po ngushtohet çdo ditë.
Treguesi ekonomik
Nga vendi i 142 në 2024, Shqipëria ka rënë në vendin 147, me pikëzim që bie nga 34.64 në 31.69. Kjo tregon thellimin e krizës në modelin e qëndrueshmërisë financiare të medias. Varësia nga fonde shtetërore dhe lidhjet e pronarëve të mediave me pushtetin politik po përkeqësojnë më tej mjedisin për gazetari të pavarur.
Treguesit e tjerë
Treguesi i sigurisë ka pësuar një rritje të ndjeshme nga vendi 112 në vendin 70, falë disa përmirësimeve në hetimin e sulmeve ndaj gazetarëve. Megjithatë, krimi i organizuar dhe mungesa e ndëshkueshmërisë mbeten rreziqe serioze.
Treguesi legjislativ ka njohur përparim nga vendi 69 në 53, por mungesa e mbrojtjes së burimeve dhe vendimet gjyqësore që censurojnë raportimet për çështje publike ende janë problematike.
Ngjitja në renditje nuk duhet të përdoret për propagandë, por si një moment reflektimi për të kuptuar thellësisht defektet strukturore që kërcënojnë median në Shqipëri”, thuhet ne raport
Shqipëria renditet edhe më lart edhe se sa Greqia, e cila zë vendin e 89, edhe pse në raport thuajse përshkrimin e kanë të njëjtë, ku problematika kryesore është konflikti i interesit.
Pavarësisht se organizata “Reporterët Pa Kufij” e ka ngjitur Shqipërinë me 19 pozicione, në vendin tonë nuk është se duket ndonjë ndryshim i dukshëm sa i përket lirisë së mediave.
Ndërkohë, Kosova ka shënuar rënien më të madhe në 15 vitet e fundit në indeksin vjetor për lirinë e shtypit, duke u renditur në vendin e 99-të. Ky është viti i dytë radhazi që Kosova shënon rënie, pasi në vitin 2024 ra nga vendi i 56-të në atë të 75-të.
Në raport thuhet se në Kosovë, Sllovaki, Bosnje e Hercegovinë dhe Serbi, mediat janë duke u përballur me krizë ekzistenciale për shkak të shkurtimeve buxhetore dhe kontrollit politik.
Sipas “Reporterëve pa Kufij” gazetarët në Kosovë shpesh janë “shënjestër” e fyerjeve dhe lajmeve të rreme në rrjetet sociale. Ata, sipas raportit, “akuzohen padrejtësisht për ‘bashkëpunim me armikun’, retorikë e përdorur nga grupet politike dhe fetare”.
Nga vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, Mali i Zi renditet më së miri, në vendin e 37-të, pastaj Maqedonia e Veriut në vendin e 42-të, Bosnje e Hercegovina e 86-ta dhe Serbia e 96-ta.
Discussion about this post