“Të gjithë ne këtu, jemi gati të humbasim jetën,” thotë fermeri serb Zlatko Kokanoviç. 48-vjeçari nuk dëshiron një minierë litiumi në oborrin e shtëpisë së tij dhe ai do të bëjë gjithçka që mundet për ta penguar atë të hapet.” Ata mund të na qëllojnë. Kjo është mënyra e vetme që ata mund të hapin minierën.”
Në lojë është një luginë bujqësore në Serbinë perëndimore që mban një nga depozitat më të pasura të litiumit në Evropë, një metal i çmuar që përdoret për të prodhuar bateri për makina elektrike dhe është vendimtar për tranzicionin global drejt energjisë së gjelbër.
Nëse duhet të ketë një minierë në luginë apo jo, është bërë një nga çështjet më të diskutueshme në kombin ballkanik, duke shkaktuar protesta nga mijëra njerëz në një sfidë ndaj presidentit populist Aleksandar Vuçiç.
Ndërsa qeveria këmbëngul se miniera është një mundësi për zhvillim ekonomik, kritikët thonë se ajo do të shkaktonte ndotje të pariparueshme në luginën e Jadarit, së bashku me rezervat e ujit nëntokësor, tokën bujqësore dhe dy lumenj të vegjël që përshkojnë luginën.
Mijëra njerëz pritet të dalin në një tubim të madh të shtunën në kryeqytetin Beograd, duke kërkuar një ligj për të ndaluar minierat e litiumit kudo në Serbi.
Pse Evropa është e dëshpëruar për litium, dhe pse serbët po luftojnë?
“Ne jemi rritur në këtë tokë dhe do të vdesim në këtë tokë”. Kokanoviç do të jetë atje me grupin e tij “Ne Damo Jadar”, që do të thotë “Ne nuk do të heqim dorë nga Jadar”.
“Ne nuk jemi të interesuar për fitimet e tyre. Ne jemi rritur në këtë tokë dhe do të vdesim në këtë tokë”, tha Kokanoviç , i cili ka pesë fëmijë. “Kjo tokë nuk është pronë e askujt, është e fëmijëve tanë”, theksoi ai.
Eksplorimi i depozitave të litiumit dhe borit në luginën e Jadarit është bërë nga kompania shumëkombëshe e minierave Rio Tinto për 20 vjet. Kompania ka hartuar plane për hapjen e një miniere.
Përgjatë historisë së tij 150-vjeçare, Rio Tinto është përballur me akuza për korrupsion, degradim mjedisor dhe shkelje të të drejtave të njeriut në vendet e tij të gërmimeve, një histori që ka alarmuar banorët në Jadar dhe grupet e mbrojtjes së mjedisit të Serbisë.
Protestat masive në 2021 dhe 2022 detyruan qeverinë e Serbisë të pezullonte përkohësisht planin e minierës, vetëm për ta ringjallur atë në korrik përpara se të nënshkruante një memorandum mbi “lëndët e para kritike” me BE-në në prani të kancelarit gjerman Olaf Scholz.
Discussion about this post