Presidenti rus Vladimir Putin u takua me Presidentin e Emirateve të Bashkuara Arabe Sheikh Mohammed Bin Zayed Al Nahyan, sot në Abu Dhabi, në fillim të një udhëtimi të rrallë jashtë vendit për të forcuar partneritetet në Lindjen e Mesme – duke sfiduar përpjekjet e SHBA dhe Evropës për ta izoluar atë nga bota.
Sipas komenteve të transmetuara në fillim të takimit, Putin falënderoi liderin e Emirateve për mirëpritjen e tij dhe tha se ata do të diskutojnë si për konfliktin Izrael-Hamas ashtu edhe për luftën në Ukrainë. Marrëdhëniet midis Rusisë dhe Emirateve të Bashkuara Arabe janë në një “nivel të paprecedentë” dhe janë të fokusuara në zgjerimin e lidhjeve ekonomike, tha ai.
Megjithatë, ky udhëtim është një nga të paktët që Putin ka bërë që nga fillimi i luftës pas pushtimit rus të Ukrainës, pasi ai tani rrezikohet të arrestohet me një urdhër për krime lufte. Siç raporton Bloomberg, gjithsej 123 vende janë përfshirë në listën e vendeve anëtare të Gjykatës Ndërkombëtare Penale, ku nëse presidenti rus “shkel një këmbë” rrezikon të prangoset.
Megjithatë, vihet re se ndërsa urdhër-arresti ka kufizuar udhëtimet e Putinit, nuk është e sigurt që ai ose udhëheqës të tjerë të lartë rusë do të sillen para drejtësisë sipas ligjit ndërkombëtar. Ndërkohë, Gjykata Penale Ndërkombëtare po heton edhe mizori të tjera të mundshme. Nga ana e saj, Ukraina po provon ushtarë rusë të kapur për krime lufte.
- Çfarë janë krimet e luftës?
Këto janë shkelje të rregullave të luftës siç përcaktohen në traktate të ndryshme, veçanërisht në Konventat e Gjenevës, një sërë marrëveshjesh midis viteve 1864 dhe 1949. Krimet e luftës përfshijnë vrasjen e qëllimshme, torturën, përdhunimin, përdorimin e urisë si armë, pushkatimin e luftëtarët e dorëzuar, përdorimi i armëve të ndaluara si armët kimike dhe biologjike, dhe sulmi i qëllimshëm ndaj objektivave civile. Kremlini ka hedhur poshtë akuzat se trupat e tij kanë kryer shkelje të tilla në Ukrainë.
- Për çfarë akuzohet Putin?
Në urdhër-arrestet e lëshuara më 17 mars, Gjykata Penale Ndërkombëtare me bazë në Hagë akuzoi Putinin dhe Maria Alekseyevna Lvova-Belova, komisioneren e tij për të drejtat e fëmijëve, si përgjegjës për dëbimin e paligjshëm të fëmijëve nga Ukraina në Rusi që nga fillimi i luftës. Ekspertët e të drejtave të njeriut vlerësojnë se më shumë se 19,000 fëmijë janë dëbuar që nga fundi i gushtit. Zyrtarët rusë thonë se i pritën fëmijët si një gjest humanitar gjatë luftës.
- Si ka ndikuar urdhër-arresti në udhëtimet e Putinit?
Që kur Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC) shpalli urdhrin, Putin nuk është larguar nga Rusia, përveçse për të vizituar shtetet e tjera që nuk janë palë në gjykatë – Kinën dhe ish-republikat sovjetike të Bjellorusisë, Kazakistanit dhe Kirgistanit – si dhe zonat e pushtuara nga Rusia të Ukrainës. Putin tani është në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabinë Saudite, të cilat gjithashtu nuk janë anëtarë të ICC. Putin e anashkaloi samitin e BRICS në mesin e gushtit në Afrikën e Jugut pasi ai vend e bëri të qartë se si anëtar i ICC-së do të duhej ta arrestonte atë.
- Cilat krime heton GJNP?
Gjykata dërgoi një ekip prej 42 personash – misioni i tij më i madh i tillë – në Ukrainë për të hetuar krimet brenda juridiksionit të gjykatës. Edhe pse Ukraina nuk është anëtare e GJNP-së, ajo ka pranuar juridiksionin e gjykatës mbi incidentet në tokën e saj që filluan muaj para se Rusia të pushtonte gadishullin e Krimesë në vitin 2014. Përveç krimeve të luftës, GJNP-ja heton krimet kundër njerëzimit dhe gjenocidin. Të parat përkufizohen si akte të tilla si vrasja, skllavërimi, zhvendosja, burgimi, përdhunimi dhe aparteidi, kur kryhen në kontekstin e një sulmi të gjerë ose sistematik kundër një popullsie civile. Gjenocidi përkufizohet në një konventë të OKB-së të vitit 1948 si akte specifike që synojnë “shkatërrimin e plotë ose të pjesshëm të një grupi kombëtar, etnik, racor ose fetar”. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka akuzuar Rusinë për gjenocid, duke thënë se Putin synon t’i japë fund ekzistencës së Ukrainës si komb.
- Cilat janë perspektivat që Putini apo zyrtarë të tjerë rusë do të gjykohen?
Nëse nuk ndryshon regjimi në Moskë, nuk është mirë. ICC nuk lejon gjykime në mungesë dhe gjykata nuk ka gjasa të kapë Putinin ose togerët e tij. Ajo mbështetet në shtetet e saj anëtare për të kryer arrestime dhe zyrtarët e akuzuar rusë mund të shmangin gjithmonë udhëtimin në një vend që mund t’i ekstradojë ata. Nga dy duzina njerëz që ICC ka ndjekur penalisht për krime lufte, rreth një e treta mbeten të lirë. Të pandehurit ishin anëtarë të grupeve të armatosura dhe jo udhëheqës ushtarakë politikë apo shtetërorë, me katër përjashtime – një gjeneral libian, ish-presidentin sudanez Omar al-Bashir dhe dy nga ministrat e tij – asnjëri prej të cilëve nuk i është dorëzuar ICC-së. Liderë të shumtë politikë u ndoqën penalisht për mizori në Ballkan dhe Ruandë, por këto gjykata u krijuan nga Këshilli i Sigurimit, ku Rusia ka të drejtën e vetos.
- Cila është qasja e Ukrainës?
Me ndihmën e disa vendeve, përfshirë SHBA-në, zyrtarët ukrainas filluan të mbledhin prova të krimeve të luftës në fillim të konfliktit. Nga mesi i vitit 2023, ishin hapur 80,000 raste. Në gjyqin e parë, një gjykatë ukrainase dënoi një ushtar rus me burgim të përjetshëm për vrasjen e një civili të paarmatosur. Në të dytën, dy ushtarë u dënuan me 11.5 vjet për bombardimin e një objekti arsimor. Në komentin e botuar në The Conversation, Robert Goldman, president i Komiteteve të Juristëve Ndërkombëtarë, tha se qasja e Ukrainës ishte e pranueshme sipas ligjit ndërkombëtar, por ndoshta jo e mençur. Ai vuri në dukje se Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq ka paralajmëruar kundër mbajtjes së gjykimeve të tilla gjatë armiqësive për shkak të pamundësisë që i akuzuari të jetë në gjendje të përgatisë siç duhet mbrojtjen e tij në atë mjedis
- Si janë ndjekur penalisht krimet e luftës në të kaluarën?
Në një ushtrim të hershëm të drejtësisë penale ndërkombëtare, fuqitë aleate provuan dhe ndëshkuan udhëheqësit gjermanë dhe japonezë pas Luftës së Dytë Botërore, duke dënuar disa me vdekje. Për shkak se aleatët i dhanë vetes imunitet nga akuzat për krime lufte, gjykatat u kritikuan si drejtësia e fituesve. Për të shmangur këtë konflikt interesi, Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara krijoi gjykata të pavarura ndërkombëtare për të ndjekur penalisht mizoritë në Ballkan dhe Ruandë në vitet 1990. Ato mizori ringjallën një ide të shekullit të 19-të për krijimin e një gjykate të përhershme botërore që do të mbante njerëz përgjegjës për akte çnjerëzore masive. ICC lindi në vitin 2002 nga një traktat i quajtur Statuti i Romës. Përveç Rusisë dhe Kinës, jonënshkrues të dukshëm përfshijnë Indinë dhe SHBA-në, të cilat thonë se sjellja e qytetarëve të tyre nën juridiksionin e gjykatës do të shkelte të drejtat e tyre kushtetuese.
Discussion about this post