Shoqëria Civile: Ndryshimet në Kodin Penal rrezikojnë Lirinë e Medias dhe të Shprehjes

Një koalicion i organizatave të shoqërisë civile, duke përfshirë Asosacionin e Gazetarëve të Shqipërisë (AGSH), Rrjetin Ballkanik për Gazetari Investigative (BIRN Albania) dhe Qendrën Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV), ka shprehur shqetësimin e thellë në lidhje me ndryshimet e propozuara në draft-Kodin Penal. Në një deklaratë të përbashkët, ato paralajmërojnë se dispozitat e reja cenojnë seriozisht lirinë e medias dhe të shprehjes në vend.

Organizatat theksojnë se ndryshimet në disa nene kyçe krijojnë paqartësi dhe mundësi për interpretim arbitrar, të cilat mund të përdoren për të penalizuar gazetarët, median dhe shoqërinë civile.

Neni 865 (Shpifja) mbetet si kundërvajtje penale, një praktikë që bie në kundërshtim me standardet ndërkombëtare dhe rekomandimet e Këshillit të Evropës. Më shqetësuese është heqja e kriterit thelbësor të “dijenisë se informacioni është i rremë”, duke i ekspozuar gazetarët ndaj ndjekjeve penale edhe kur ata kanë vepruar me mirëbesim. Me rritjen e ndjeshme të gjobave, sidomos për shpifjet e kryera në media, krijohet një “efekt frenues” ndaj raportimit kritik.

Neni 863 (Fyerja) cilësohet si i paqartë dhe subjektiv, me terma të pacaktuar si “shqetësim për opinionin publik” apo “zakonet e mira”. Sipas organizatave, dënimi i propozuar me burgim deri në dy muaj për fyerjen e rëndë është joproporcional dhe bie ndesh me jurisprudencën e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, e cila favorizon zgjidhjet civile.

Neni 536 (Ndikimi në pavarësinë e gjykatës) cilësohet si veçanërisht shqetësues. Ai ndalon në mënyrë të gjerë bërjen ose publikimin e komenteve mbi proceset gjyqësore, duke ndërhyrë drejtpërdrejt në rolin legjitim të medias për të monitoruar dhe komentuar sistemin e drejtësisë. Dënimi i rëndë, deri në tre vite burgim, mund të përdoret për të penalizuar arbitrarisht çdo raportim kritik apo investigativ, duke penguar transparencën dhe llogaridhënien publike të figurave shtetërore.

Si përfundim, organizatat theksojnë se këto ndryshime dobësojnë rolin e gazetarëve si mbikëqyrës të pushtetit dhe krijojnë një klimë frike. Për këtë arsye, ato i bëjnë një thirrje urgjente Ministrisë së Drejtësisë, Këshillit të Ministrave dhe të gjitha palëve të interesuara që:

1. Të rishikohen thelbësisht nenet e kontestuara për t’u përafruar me standardet e Këshillit të Evropës.
2. Të sigurohet qartësia dhe specifikimi i ligjeve, duke shmangur zbatimin selektiv.
3. Të dekriminalizohet shpifja dhe fyerja, duke u trajtuar ato vetëm me masa civile.
4. Të mbrohen qartë gazetarët, sinjalizuesit dhe aktivistët nga dënimet joproporcionale.
5. Të angazhohen në konsultime kuptimplota me komunitetin e medias dhe shoqërinë civile.

Deklarata përfundon duke theksuar se mbrojtja e fortë e lirisë së fjalës dhe medias është thelbësore për zhvillimin demokratik të Shqipërisë dhe rrugën e saj drejt integrimit në Bashkimin Evropian.