“Mos shkoni atje se ju ha arusha”. Kjo është “këshilla” që na japin katër burrat, të cilët takojmë në qendër të fshatit Lekbibaj, në Tropojë. Destinacioni ynë përfundimtar është Vrana e Madhe, aty ku rreth dy vite më parë disa banorë denoncuan prerjen pa kriter të pyjeve në fshatin e tyre. Në masakrën mjedisore të ndodhur me pyjet shqiptare në tri dekadat e fundit, Tropoja është një ndër zonat ku kanë mbetur ende pemë ahu, me vlerë të madhe për ata që merren me përpunimin e drurit.
“Janë i vetmi mjet mbijetese, në një zonë që nuk ofron asnjë mundësi punësimi dhe nga ku shumica kanë emigruar”- nxitojnë të sqarojnë banorë.
Rrugës për në Lekbibaj ndeshim kamionë të ngarkuar plot e përplot me trungje pemësh me diametër të gjerë, drurë që sipas inxhinierëve të pyjeve, janë më të përshtatshmit për përpunim mobiljesh apo produktesh të tjera drusore. Ndërsa në Vranë të Madhe, shtigjet e hapura nga kamionët dhe gjurmët e freskëta ose të vjetra të prerjeve masive, nuk fshihen dot.
Thuajse e njëjta situatë është edhe në juglindje të vendit. Në Polis-Guri i Zi-Valamar, pranë Pogradecit, në fshatrat përreth, si Bishnica, sa më lart të ngjitesh, aq më të zhveshura janë malet.
Bledi Hoxha, biolog pranë organizatës mjedisore PPNEA, punon në zonë prej vitesh. “Në terren shohim kamionë që vijnë këtu për të prerë drurët e fundit me vlerë që kanë mbetur. Ka pasur raste që jemi përballur me njerëz që kryejnë aktivitetin e paligjshëm, të cilët shpesh bllokojnë edhe rrugën derisa ngarkojnë të gjitha trungjet” – thotë .
Abuzime edhe nga firmat e licensuara
Pavarësisht se Shqipëria ka miratuar me ligj me ligj moratoriumin e pyjeve që prej vitit 2016, i cili ndalon prerjen e pyjeve për qëllim biznesi deri në vitin 2026 dhe lejon vetëm shfrytëzimin e pyjeve për dru zjarri, për familjet dhe institucionet publike si shkolla dhe kopshte, në terren – në zonën e Lezhës, të Librazhdit, të Shkodrës e thuajse në të gjithë vendin, gjen kantierë të shumtë sharrash, të cilët në shumicën e rasteve nuk rezultojnë as të regjistruar si biznese dhe operojnë në informalitet të plotë.
Por edhe ata që janë të licensuar nga institucionet për të prerë dru zjarri, abuzojnë.
“Ata ngarkojnë kamionët e tyre me ahun më cilësor, atë të cilësisë së parë. Dhe gjëja më e tmerrshme është se parcelat për të cilat kanë lejen për t’i prerë, nuk preken, ndërsa parcelat me drurin më cilësor, priten masivisht. Nuk ndiqet asnjë rregull. Presin çfarë u pëlqen, atë që ju hyn në punë” – shprehet i revoltuar Ahmet Mehmeti, inxhinier pyjesh me eksperiencë, i cili pak javë para nisjes së moratoriumit, u sulmua në terren bashkë me kolegë të tjerë dhe një ekip gazetarësh, teksa po raportonin për masakrën pyjore në Stravaj të Librazhdit.
Përgjegjësia nis nga pushteti vendor
Në përplasjen e dy viteve më parë të banorëve së zonës së Vranës së Madhe me bashkinë Tropojë, vendasit pretendonin se në pyllin e tyre, ku kryesisht gjenden pemë ahu, pritej pa kriter, duke shfrytëzuar licensën për prerje për dru zjarri. Sipas ligjit shqiptar, pushteti vendor është autoriteti që menaxhon dhe kontrollon aktivitetet në fondin pyjor, ku përfshihet edhe shfrytëzimi i pyjeve.
Italia destinacioni kryesor
Sipas të dhënave zyrtare të Institutit të Statistikave druri dhe produktet drusore janë një zë i qëndrueshëm i eksporteve shqiptare. Sipas këtyre të dhënave, që i referohen periudhës kohore 2012-2023, tendenca e drurit të eksportuar ka pësuar rënie të lehtë por kryesisht për qymyr-drurin. Ndër vite Italia ngelet shteti ku Shqipëria dërgon numrin më të madh të prodhimeve të drurit dhe letrës për eksport, sipas INSTAT.
Sipas OEC, databazës online të aktiviteteve ekonomike që përpunon të dhëna nga e gjithë bota, Shqipëria ka një histori të vjetër eksportesh me Italinë në periudhën e pas-tranzicionit, duke nisur nga viti 1995. Sipas të dhënave të publikuara, në vitin 2015, një vit para hyrjes në fuqi të moratoriumit, Shqipëria ka eksportuar dru dhe prodhime druri me vlerë tregu rreth 21 milionë euro, ku 71.7% e të gjithë sasisë së eksportuar shkonte në Itali. Pjesën më të madhe e zinin qymyr- druri, druri për mobilje dhe druri i sharruar.
Italia mbetet vendi i parë i eksporteve të drurit deri në vitin 2023, ku pas hyrjes në fuqi të moratoriumit vihet re një rënie e sasisë së eksportuar të qymyr-drurit por ngelet thuajse e njëjtë sasia e drurit të sharruar dhe drurit teknik.
Drejtoria e Përgjithshme e Doganave nuk vuri në dispozicion asnjë të dhënë në lidhje me import-eksportet e 10-vjeçarit të fundit, përfshirë këtu edhe kodet doganore për llojin e drurit të eksportuar.
Discussion about this post