Ndërsa kriza në Ukrainë bëhet më e mprehtë, rritet edhe nevoja për negociata. Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, António Guterres, ka paralajmëruar se Ukraina “po shkatërrohet para syve të botës”, me opsionin e vetëm të arsyeshëm që është “ndërprerja e menjëhershme e armiqësive dhe negociatat serioze të bazuara në parimet e Kartës së OKB-së dhe ligjit ndërkombëtar. ”
Megjithëse ka pasur bisedime midis Ukrainës dhe Rusisë, raportet e lajmeve kanë theksuar dështimin e tyre për të bërë përparim. Por mos bëni gabim: një zgjidhje e negociuar është e vetmja rrugë përpara. Edhe në situata në dukje të pazgjidhshme me aktorë të papranueshëm, fuqia e arsyes mund të mbizotërojë. Dialogu mund të bëjë të pamundurën të mundur. Unë e di këtë nga përvoja personale.
Në mandatin tim të parë si president i Kosta Rikës në fund të viteve 1980, situata në Amerikën Qendrore gjithashtu konsiderohej e vështirë. Luftërat civile në Guatemalë, El Salvador dhe Nikaragua kishin prodhuar gjakderdhje dhe vuajtje të tmerrshme. Arritja e marrëveshjeve gjithëpërfshirëse të paqes midis palëve dukej si një ëndërr e çuditshme, të paktën në sytë e realistëve të vetë-përshkruar. Megjithatë, ne arritëm t’i bashkonim palët dhe kështu ndodhi: luftërat mbaruan.
Diçka e ngjashme mund të ndodhë ende në Ukrainë. Pushtimi i Rusisë është një shkelje flagrante e së drejtës ndërkombëtare dhe Kartës së OKB-së, por kjo nuk eliminon mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje që garanton paqen dhe sigurinë si për Rusinë ashtu edhe për Ukrainën.
Merrni parasysh alternativat. Komuniteti ndërkombëtar i është përgjigjur pushtimit me sanksione dhe armë, por askush nuk mendon se vetëm këto mund t’i japin fund vuajtjeve të Ukrainës. Armët dhe municionet mund të ndihmojnë mbrojtësit e guximshëm të Ukrainës të përballen me tanket dhe avionët rusë, por ato gjithashtu mund të zgjasin luftën dhe të rrisin numrin e vdekjeve dhe viktimave. Dhe ndërsa disa mund të mirëpresin një konflikt më të gjatë si një strategji për të rraskapitur forcat ruse dhe për të bërë presion mbi qeverinë e presidentit rus Vladimir Putin, kjo gjithashtu do të rezultonte në kosto të mëdha njerëzore, edhe nëse do të funksiononte siç ishte planifikuar.
Shumë më tepër njerëz do të vdisnin nga të dyja anët, dhe më shumë trazira brenda Rusisë do të shkaktonin goditje edhe më të ashpra dhe një humbje edhe më të madhe të lirive themelore dhe lirive civile. Sa më gjatë të zgjasë konflikti dhe sa më i gjerë të jetë ndarja midis Rusisë dhe demokracive të botës, aq më e vështirë do të jetë ndjekja e bashkëpunimit global për ndryshimet klimatike, rimëkëmbjen e pandemisë, stabilitetin financiar, sundimin e ligjit dhe ndoshta më e rëndësishmja, sigurinë bërthamore.
Sa më gjatë të zgjasë kjo luftë, aq më i madh bëhet rreziku i një holokausti bërthamor. Ky spektër tashmë hedh një hije mbi të gjitha konsideratat e tjera gjeopolitike, rajonale dhe kombëtare. George F. Kennan, diplomati i shekullit të njëzetë që krijoi politikën e kontrollit të Luftës së Ftohtë të Shteteve të Bashkuara, e shprehu me vend:
“Gatishmërinë për të përdorur armë bërthamore kundër qenieve të tjera njerëzore – kundër njerëzve që nuk i njohim, të cilët nuk i kemi parë kurrë, dhe faji apo pafajësia e të cilëve nuk është për ne që ta vendosim dhe duke e bërë këtë, të vëmë në rrezik strukturën natyrore mbi të cilin mbështetet i gjithë qytetërimi, sikur siguria dhe interesat e perceptuara të brezit tonë të ishin më të rëndësishme se gjithçka që ka ndodhur ose mund të ndodhë në qytetërim: kjo nuk është asgjë më pak se një supozim, një blasfemi, një poshtërim – një poshtërim i dimensione monstruoze – ofruar Zotit!”
Në krizën e sotme, ne kemi nevojë që të gjitha palët përkatëse të zotohen, së paku, se nuk do të jenë të parët që do të përdorin ose kërcënojnë të përdorin një armë bërthamore. Kjo mund të arrihet vetëm përmes dialogut dhe negociatave.
Në fjalimin e tij të inaugurimit të vitit 1961, Presidenti i SHBA-së John F. Kennedy tha në mënyrë të famshme: “Le të mos negociojmë kurrë nga frika. Por le të mos kemi kurrë frikë të negociojmë.” Më pas ai i vuri në praktikë këto fjalë. Pas krizës së raketave Kubane të vitit 1962 – një furçë me apokalipsin – erdhën negociatat që çuan në Traktatin e Mospërhapjes Bërthamore, i cili mbështetet në premtimin e çarmatimit bërthamor. Sot, 191 vende – përfshirë Rusinë, SHBA-në dhe të gjithë anëtarët e NATO-s – janë palë në të.
Ne jemi bashkuar edhe më parë për të hedhur poshtë krijesën bërthamore; ne mund ta bëjmë përsëri tani. Rezoluta e fundit e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së për Ukrainën “kërkon zgjidhjen e menjëhershme paqësore të konfliktit midis Federatës Ruse dhe Ukrainës përmes dialogut politik, negociatave, ndërmjetësimit dhe mjeteve të tjera paqësore”. Këto fjalë i bëjnë jehonë dëshirës së njerëzve kudo.
Natyrisht, negociimi i një zgjidhjeje gjithëpërfshirëse nuk do të jetë i lehtë. Takimet sporadike për të transmetuar ankesat politike nuk ndihmojnë. Ajo që nevojitet tani është një armëpushim dhe një dialog serioz në nivelin më të lartë. Ne duhet të përgëzojmë të gjitha përpjekjet në këtë drejtim, duke kujtuar se alternativa janë armiqësitë gjithnjë në zgjerim. Kjo është arsyeja pse shumë laureatë të tjerë të Çmimit Nobel për Paqe janë bashkuar me mua duke u bërë thirrje udhëheqësve të Ukrainës, Rusisë, SHBA-së, Bashkimit Evropian, Mbretërisë së Bashkuar dhe vendeve të tjera që të ndjekin menjëherë diplomacinë e nivelit të lartë.
Palët në negociata edhe zyrtarët e nivelit më të lartë duhet të kenë parasysh se nuk mund të presin të marrin gjithçka që duan. Ata duhet të jenë të gatshëm të kuptojnë interesat dhe pikëpamjet e palëve të tjera. Ukraina duhet të garantohet për sovranitetin, sigurinë dhe demokracinë e saj. Rusia duhet të sigurohet se interesat e saj të sigurisë po respektohen dhe akomodohen. Të dyja palët duhet të përgatiten për të qenë fleksibël dhe për të bërë lëshime.
Me kusht që këto kushte të plotësohen, negociatat mund të sjellin përparim drejt paqes. Në fakt, është e vetmja qasje që mund të prodhojë një zgjidhje të qëndrueshme. Ndërsa kjo perspektivë mund të duket e paarritshme tani, ne nuk duhet të humbasim shpresën. Siç shkroi poeti i Kosta Rikës, Isaac Felipe Azofeifa:
Vërtet, bir, të gjithë yjet janë larguar.
Por kurrë nuk errësohet më shumë se kur agimi është gati të zbardhet.
Ne po jetojmë në kohë të errëta. Por ndonjëherë tragjedia bëhet një kanal nga i cili lindin e ardhme më të ndritshme. E kam parë atë në Amerikën Qendrore. Le ta dëshmojë së shpejti bota në Ukrainë./Project Syndicate/Përshtati Gijotina.com/
Discussion about this post