Aleksander Lukashenko, lideri “de fakto” i Bjellorusisë, është duke e përgatitur një kurth, thonë kundërshtarët e tij, për ata të cilët ikën jashtë vendit për të shpëtuar nga sundimi i tij shtypës. Ambasadat bjelloruse nuk do të lëshojnë më e as nuk do t’ua vazhdojnë pasaportat shtetasve të vet që jetojnë jashtë vendit, sipas një dekreti të ri të publikuar nga Lukashenka më 4 shtator.
Nëse iu nevojitet një dokument, bjellorusët do të detyrohen të kthehen në atdhe për ta marrë. Kritikët druhen se forcat e sigurisë së Bjellorusisë do të jenë duke pritur.
Besohet se rreth 200.000 – 300.000 bjellorusë e kanë braktisur vendin që nga gushti 2020, kur Lukashenko u emërua president për mandatin e gjashtë pesëvjeçar, pas zgjedhjeve të cilat u dënuan nga shumë si të montuara.
Zgjedhjet e nxitën një valë protestash të cilat u shtypën nga forcat e sigurisë së Lukashenkas. Qindra njerëz u arrestuan, shumë prej tyre u torturuan, dhe disa vdiqën gjatë shtypjes. Liderët opozitarë u arrestuan, shumë prej tyre u burgosën. Të tjerët ikën. Grupi bjellorus për të drejtat e njeriut, Vyasna, thotë se më shumë se 1.500 njerëz po mbahen prapa grilave në Bjellorusi si të burgosur politikë.
Liderja opozitare, Svyatlana Tsikhanouskaya, e cila iku në Lituani pasi e sfidoi – dhe sipas shumë njerëzve e mposhti – Lukashenkan në zgjedhjet e 2020-ës, i paralajmëroi bjellorusët duke folur për Associated Press më 4 shtator se “edhe nëse pasaportës suaj i skadon afati, ju nuk duhet të ktheheni në atdhe nëse rrezikoheni nga përndjekja”.
Kundërshtarët dhe aktivistët thonë se këto masa të reja janë përshpejtim i përpjekjeve të regjimit të Lukashenkas për arrestimin e kundërshtarëve. Ndalimi i bjellorusëve, të cilët kanë jetuar jashtë vendit dhe janë kthyer në atdhe, është rritur këtë vit, thonë ata.
Aktivistët parashikojnë se kjo mund të ndikojë që më shumë bjellorusë të bëjnë kërkesë për azil apo për pasaportë të re në vendet ku banojnë, apo mbase të zgjedhin “pasaportë të re kombëtare”, që së voni u shpalos nga opozita bjelloruse në mërgim, e cila ende nuk njihet ndërkombëtarisht, megjithatë.
Kritikët frikësohen se komisioni është thjesht një tjetër mjet për t’i gjetur kundërshtarët e Lukashenkas – diçka për të cilën edhe ai vetë aludoi më 6 shkurt.
“Ne nuk duhet t’i kërkojmë vetëm ata të ashtuquajturës opozitë në mërgim. Mund të ketë të tjerë. Ata e kuptojnë shumë mirë se ne do t’i gjejmë gjithsesi. Dikush do të aplikojë në komision. Me komision do të zgjidhni gjithçka”, tha Lukashenka asokohe.
Për bjellorusët e vetëdijshëm nga rreziku për arrestim, opozita e organizuar jashtë vendit shpreson se ata do të zgjedhin versionin e tyre të dokumentit të njëjtë. Anëtarët e opozitës bjelloruse që kanë ikur në mërgim shpalosën një “pasaportë të re kombëtare” alternative më 6 gusht.
Valer Kavaleuski nga grupi Kabineti i Bashkuar në detyrë i Bjellorusisë, tha në një konferencë në Varshavë se bisedimet me Bashkimin Evropian për njohjen e kësaj pasaporte kanë nisur tashmë. Është e paqartë nëse komuniteti ndërkombëtar apo bjellorusët do ta zgjedhin këtë.
Shumë analistë, megjithatë, parashikojnë një rritje të numrit të bjellorusëve që, ose do të kërkojnë azil jashtë vendit, ose do të aplikojnë për nënshtetësi në vendet e huaja ku jetojnë.
Discussion about this post