Nga Vehap Kola
Çdo gjë që prek Edi Rama rritet. Kur ai prek taksat, taksst rriten. Kur prek vilat historikez ato shndërrohen në kulla. Kur prek tenderat, kostot e ndërtimit të rrugëve apo shërbimeve publike rriten dhjetë deri në njëqind herë. Prek lejet e ndërtimit, ato shumëfishohen. Çmimi i energjisë elektrike u rrit menjëherë sapo Rama erdhi në pushtet dhe e preku edhe këtë çështje.
Sikur këto të mos mjaftonin, Rama krijoi bordin e transparencës i cili e rriti çmimin e karburantit disafish më shumë se rajoni. Me futjen e taksës së qarkullimit në çmimin e naftës, edhe përpara krizës çmimi në Shqipëri ishte shumë më i lartë se në vendet fqinje që importojnë naftë prej nesh.
Më herët Rama kisjte rritur 100-fish koston e sterilizimit të kiteve të operacioneve duke e dhënë me PPP me një vlerë marramendëse. Ndërsa përmes PPP-së së check-up ai rriti në mënyrë fiktive dhe përmes makinacionesh ligjore numrin e qytetarëve që marrin shërbimin. Nuk mungoi dora e tij magjike edhe tek pandemia. Sapo ngriti Komitetin Teknik, numri i viktimave u rrit në mënyrë progresive dhe sot Shqipëria renditet në krye të Europës për vdekjet shtesë në vitin 2020 dhe 2021.
Të vetmet gjëra që ai nuk ka prekur në këtë dekadë të qeverisjes së tij janë pagat dhe pensionet. Rritja mesatare vjetore e pagave dhe pensioneve në vitet 2014-2022, sipas vetë INSTAT është 0.53%.
Ngulmimi i Edi Ramës për të mos rritur pagat dhe pensionet e ka lënë ekonominë familjare në një trajektore rënëse. Mësues, mjekë, nëpunës civilë dhe stafet e kompanive shtetërore janë të nënpaguar. Por kjo ka krijuar edhe një presion rënës edhe në sektorin privat. Edhe aty pagat vazhdojnë të jenë të ulëta, edhe pse fuqia punëtore mungon.
Me paga të ulëta dhe pa konkurrencë, shqiptarët nuk kanë mësuar akoma abc-në e kapitalizmit. Bizneset më të mëdha në Shqipëri janë klientët e qeverisë, që financohen me para të sigurta të buxhetit përmes PPP-ve dhe dhe me liçenca qeveritare për shfrytëzimin e burimeve. Me prekjen e Edi Ramës, edhe sipërfaqet e tokës në bregdet që u jepen oligarkëve me 1 Euro u shumëfishuan.
Me paga të ulëta dhe pa ndonjë inovacion në treg, fuqia punëtore në Shqipëri është edhe e nënkualifikuar në krahasim me rajonin. Shqiptarët janë folësit më të varfër të gjuhëve të huaja dhe digjitalizimi është më i ngadalti në rajon. Pasi diplomohen, pjesa më e madhe e të rinjve që mbeten në Shqipëri mund të punojnë vetëm në call center dhe fasoneri.
Mosrritja e pagave në sektorin publik në përputhje me të ardhurat që mbledh nga taksat i ka përgjysmuar në fakt ato. Inflacioni është rritur qëndrueshëm dhe së fundmi edhe shpejt dhe ky dimër do të sjellë rritje marramendëse të kostove të jetesës. Të ardhurat që mbledh sot buxheti janë pothuajse dyfishi i të ardhurave që mblidhte kur kjo qeveri hyri në zyrë. Pagat, janë po ato. Por jo edhe shpenzimet e qeverisë për jetë luksoze.
Pagat nuk do të rriten, mesa duket, derisa qeveria të gjejë një mundësi për t’i dhënë me PPP.
Discussion about this post