Prej vitit 1994 Shqipëria është angazhuar në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Kufizimi i rritjes së temperaturave është një prej objektivave kryesore që këto tre dekada i ngjan një lufte me mullinjtë e erës. Temperaturat e ajrit në Shqipëri janë rritur ndjeshëm, duke shkuar ndesh me angazhimet për klimën.
Mëngjesin e 20 janarit, ndërsa përgatitej të raportonte temperaturat e ajrit në Tiranë për Institutin e Gjeoshkencave, vrojtuesi Islam Kola u befasua nga rezultatet. Atë të hënë, temperatura maksimale rezultoi 20°C, plot 8.4 gradë mbi mesataren tridhjetëvjeçare.
“Temperatura mesatare maksimale e ajrit në janar po t’i referohemi mesatareve shumëvjeçare 1961-1990 është në vlerat 11.6 gradë.”, argumenton Dr. (K). Ing. Anira GJONI, eksperte mjedisi në Departamentin e Meteorologjisë – Instituti i Gjeoshkencave.
Kjo situatë nuk është e pazakontë, pasi të dhënat historike tregojnë se anomalitë e temperaturave janë vërejtur edhe në vite të tjera.
‘Temperaturat, kanë anomali pozitive. Por midis të tre elementëve, temperatura mesatare maksimale dhe minimale, anomali më të lartë e kanë temperaturat maksimale.’- vëren Prof.Dr. Petrit Zorba, Meteorolog, pranë Institutit të Gjeoshkencave.
Këto ndryshime nuk janë të kufizuara vetëm në Shqipëri, por pasqyrojnë një prirje globale të rritjes së temperaturave. Janari i këtij viti shënoi rekord në temperaturat globale.
“Janari ishte 1.75 gradë Celsius më i nxehtë sesa në kohërat paraindustriale, duke vazhduar këtu shënimin e temperaturave rekord që u regjistruan më 2023 dhe 2024, teksa emetimet e gazrave serrë po ngrohin planetin.”- informoi Faktoje.al Copernicus, shërbimi satelitor i Bashkimit Evropian për ndryshimet klimatike.
Temperatura ekstreme
Në Shqipëri, viti që lamë pas u karakterizua nga temperatura jashtëzakonisht të larta, duke konfirmuar ndikimin e ndryshimeve klimatike. Të dhënat e Rrjetit Kombëtar të Monitorimit Meteorologjik vërtetojnë se rekordi i temperaturave të ajrit u shënua në muajt korrik dhe gusht.
“Vlerat e temperaturave minimale dhe maksimale të ajrit janë më të larta sesa norma shumëvjeçare 1960-1990.”, shpjegon Anira Gjoni nga Instituti i Gjeoshkencave. Temperaturat mesatare maksimale të ajrit për muajin gusht shënuan një rritje prej 6.2°C mbi mesataren e 30 viteve të fundit. Edhe korriku tregoi një tendencë të ngjashme, duke rezultuar 5.6°C mbi normën shumëvjeçare
Kjo tendencë e rritjes së temperaturave nuk u kufizua vetëm në muajt e verës, por vijoi edhe gjatë periudhave që tradicionalisht konsiderohen të ftohta, duke e bërë 2024 një vit ‘ferri’.
“Mesatarja vjetore në rang territori, për të gjashtin vit me rradhë, rezulton rreth 2°C mbi mesataren klimatike normale.”, pohon meteorologia Tanja Porja.
Sipas parashikimeve, edhe ky vit pritet të jetë një nga tre vitet më të nxehta të regjistruara ndonjëherë, pas 2024 dhe 2023.
“Në dy dekadat e fundit, vitet rezultojnë përgjithësisht më të nxehtë se normalja.”, shton më tej Porja.
Alarmi se anomalitë e temperaturave kanë hyrë në një terren rreziku e ka kthyer vëmendjen dhe nevojën për reflektim të ndryshimeve klimatike në kryefjalë të institucioneve ndërkombëtare.
‘Në studimin që kemi bërë për të parë projeksionet e klimës, në skenarin më të mirë pritet rritje e temperaturës nga 2 gradë në 4 gradë dhë në skenarin më të keq nga 4 gradë në 6 gradë. Kjo do të thotë se pritshmëria e rritjes së temperaturës do të rrezikojë dhe do të ndikojë në të gjithë aktivitetet e jetës së vendit.’, paralajmëron Laureta Dibra, manaxhere projekti pranë UNDP-së në Shqipëri.
Ndryshimet klimatike janë të dukshme dhe të prekshme për këdo. Një anketë online e Faktoje.al mbi ndryshimet e motit në vitet e fundit tregoi se 71% e pjesëmarrësve mendojnë se dimrat janë bërë më të butë dhe verërat më të nxehta. Ndërkohë, 21% ndiejnë mungesën e pranverës dhe vjeshtës, ndërsa 7% vërejnë një reduktim të reshjeve dhe shtim të thatësirës. Asnjë nga të anketuarit nuk pohon se nuk ka vënë re ndryshime në klimë.
të nxehtit gjatë verës apo të fenomeneve ekstremeve gjatë dimrit si reshjet, përmbytjet. Masat përshtatëse prekin të gjithë sektorët, shëndeti, bujqësia, energjia apo turizmi dhe janë prioritare,” thekson ai.
Laureta Dibra nga UNDP në Shqipëri shton se këto masa duhet të bëhen pjesë e planit kombëtar në mënyrë që të shoqërohen me financimet e nevojshme.
“Disa nga masat që janë më shumë të rëndësishme dhe evidente, sicc janë masat infrastrukturore, t’i integrojmë në planin kombëtar të përshtatjes me ndryshimet e klimës. Duke qënë pjesë e planit kombëtar, financimi i tyre do të jetë pak më shumë në vëmëndjen e qeverisë qendrore dhe njëkohësisht edhe të donatorëve.”, thekson Dibra.
Nga ana tjetër, profesor Qirjo thotë se nuk duhen lënë mënjanë as masat zbutëse ndaj ndryshimeve të klimës.
“Ne nuk mund t’i shmangemi edhe masave zbutëse ndonëse Shqipëria ka shkarkime modeste. Në këtë drejtim sektori më prioritar që ka dhe shkarkimet më të mëdha është sektori i transportit,”, përfundon profesor Qirjo./ Nga Esmerlda Topi Faktoje.al
Discussion about this post