Nga Anila Hoxha
Mund të themi se në një prej vendimeve më të fundit, Gjykata e Lartë sapo ka shënuar një nga gjurmët më domethënëse në jurisprudencën vendase, që do orientojë jo vetëm gjykatat por edhe Kuvendin. Kolegji Administrativ I Gjykatës së lartë ka folur për herë të parë me një qëndrim njehsues nisur nga padia e një qytetareje mbetur “peng” në gjyqësorin shqiptar, për t’i dhënë kuptim gjyqtarit të zakonshëm ashtu si në cdo vend tjetër, i cili me vendime mund të dalë kundër çdo institucioni të rëndësishëm. Gjykata u nis nga padia e shtetases M. Sh. , e ngecur në shkallët e drejtësisë prej 2010, një grua që kundërshtoi vendimin e Komisionit të Caktimit të Aftësive për Punë dhe kërkoi prej Drejtorisë Rajonale të Sigurimeve Shoqërore pagimin e pensionit të invaliditetit.
Aktet e fashikullit të gjykimit tregojnë se si gruaja prej vitesh e diagnostikuar me një sëmundje, u deklarua e paaftë nga KMCAP për punët e lehta.
Por ky vendim i organit administrativ, u pa i pabazuar nga paditësja që nisi betejën duke kërkuar të shpallet e paaftë për punë sipas ligjit. E trajtuar me pension invadiliteti prej 2004 deri në 2010 , kërkesa e saj nuk u dëgjua nga Komisioni i caktimit të aftësive për punë epror, ndaj ajo ju drejtua gjykatës duke kërkuar trajtimin si invalide e grupit të dytë dhe kthimin e pensionit në masën që e kishte kur ju ndërpre. Institucionet u ndeshëm me padine e paditëses duke ju referuar ligjeve që vendimet KMCAP epror i trajtojnë të formës së prerë dhe të pagoditshme gjyqësisht.
Por gjykata kushtetuese dhe ajo e lartë u ndeshën për kazusin në mars 2021 nisur nga kontradikta midis gjykatave që referuar rastit Dauti ( dëmtuar në punë), vazhdojnë të japin vendime të ndryshme. Disa gjyqtarë nuk e njohin kontrollin gjyqësor mbasi këmbëngulin të dëgjojnë legjislacionin vendas që urdhëron vështrimin e KMCAP epror si quasi (pothuajse) gjykatë.
Të tjerët respektojnë vendimin e GJEDNJ që mbasi dëgjoi edhe pretendimet e qeverisë shqiptare në atë kohë, vendosi pro të drejtave civile të ankuesit. Nisur nga kazusi i gruas gjykata e lartë pyet gjykatën kushtetuese:
i) A mundet gjykata në zgjidhjen e çështjes të refuzojë ligjin, duke zbatuar drejtpërdrejtë Kushtetutën dhe të drejtën ndërkombëtare, duke shmangur zbatimin e nenit 145/2 të Kushtetutës, apo thënë ndryshe, duke shmangur nisjen e kontrollit incidental kushtetues të ligjit nga ana e Gjykatës Kushtetuese?
ii) Çfarë fuqie juridike kanë konkluzionet e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europës që konstatojnë përmbushjen e masave të përgjithshme që GJEDNJ ka lënë si detyrë ndaj shtetit në një nga vendimet e saj që ka marrë formë të prerë, nëse pas rezolutës konstatohet se në të vërtetë masat ligjore të marra nga shteti nuk e kanë zbatuar jurisprudencën e GJEDNJ dhe sërisht ka shkelje të dispozitave të KEDNJ?
iii) A e kanë respektuar jurisprudencën “Dauti kundër Shqipërisë” të GJEDNJ-së ndryshimet e ligjit nr. 7703/1993 në vitin 2011 dhe, a e kanë shndërruar ndryshimet e ligjit për sigurimet shoqërore të vitit 2011 KMCAP Epror materialisht në një gjykatë me të gjitha elementet e nenit 6 të KEDNJ-së?
iv) A munden të krijohen organet quasi gjyqësore me ligj me shumicë të zakonshme, duke pasur parasysh rregullimin e nenit 81 të Kushtetutës?
v) A mundet të rregullohet organizimi, funksionimi dhe procedurat e shqyrtimit të organeve quasi gjyqësore me ligje me shumicë të zakonshme apo me akte nënligjore normative
Në mars çështja refuzohet nga gjykata Kushtetuese dhe në këtë pikë gjyqtarët e lartë vendosin të njesojnë praktikën dhe të kujtojnë gjyqtarët për fuqinë që kanë, por edhe politikën që s’mund të ngrejë organe quasi gjykata
Urdhërat e gjykatës së lartë në këtë vendim që jep një qëndrim domethënës janë
- Kur ligji bie në kundërshtim me një marrëveshje ndërkombëtare të ratifikuar (ose vendim të GJEDNJ), ai nuk zbatohet.
Pra shmanget ligji dhe zbatohet drejtpërdrejtë marrëveshja ndërkombetare/vendimi i Gjykatës së Strasburgut; - Efekti jo detyrues i Rekomandimit të Komitetit të Ministrave te KiE ndaj shteteve anëtare, në raport me efektin e drejtpërdrejtë të vendimit të Strasburgut. Ndërkohe që rekomandimi i KM të KiE i ka
thënë Shqipërisë se e ka zbatuar vendimin e GJEDNJ, është Gjykata e Larte qe i ka thënë Shqipërisë se nuk e ka zbatuar vendimin e GJENDJ. - Ka orientuar Kuvendin se ngritja e një organi publik që barazohet me “quazi gjykatën” nuk mund të bëhet me ligj me shumicë të thjeshtë nga mazhoranca, por me shumicë të cilësuar, me 3/5 e deputeteve. Kjo është thelbësore, sepse pengon cdo mazhorance të krijojë artificialisht “quazi gjykata” me organet administrative që ka në varësi.
Discussion about this post