Ana e errët e adoleshentëve që vrasin periodikisht kthehet në qendër të lajmeve kombëtare dhe ndërkombëtare, duke ngjallur zhurmë dhe shpërqendrim. Njohim nëna që vrasin veten duke vendosur të marrin fëmijët e tyre me vete. Njohim gra që, pas hamendësimit të planeve djallëzore, vrasin burrat e tyre. Njohim burra (shumica e tyre) që marrin jetën e grave të tyre dhe që ndonjëherë kryejnë vetëvrasje. Kur një adoleshent vret, megjithatë, modeli është gjithmonë i njëjtë: ai vret dhe kurrë në anë të kundërt. Në mentalitetin aktual, adoleshentët që kryejnë vrasje janë pjesë e një konteksti margjinal, të zhytur në çmenduri, dhunë në familje dhe pakujdesi prindërore. Në një epokë si kjo e sotmja, pa shenjtorë apo heronj, marrëdhëniet me figurat e referencës janë të paqëndrueshme, ambivalente dhe të tejmbushura me tensione. Prindërit gjithnjë e më shumë i ngarkojnë fëmijët e tyre me pritshmëri, duan që ata të jetojnë në një komunitet që imponon ritme të acaruara. Është e vështirë të ndihesh si një dështim në një shoqëri “sociale” të fituesve. Ajo që është evidente është se në shoqërinë në të cilën jetojmë, të thyer dhe pa horizont, femicidi i foshnjave përfaqëson kufirin e fundit dramatik të dhunës kundër grave. Vajzat e reja nuk vriten nga duart e anëtarëve të familjes, por privohen nga ekzistenca e tyre si të fejuara apo të dashura, miqtë apo të njohur, të cilët, në shumicën e rasteve, nuk i nënshtrohen logjikës së refuzimit. Sikur përdorimi i dhunës barbare të ishte zgjidhja e vetme për të hequr qafe kërcënimin e humbjes. Sikur të mos mund të merrej parasysh mundësia e përballimit të disfatave. Sikur vendimi i papritur për t’i dhënë fund një marrëdhënieje ose refuzimi seksual nuk la rrugë tjetër përveç asaj të agresionit dhe dhunës. Problemi është sigurisht kulturor tek adoleshentët meshkuj në një moment kur diçka prishet. Diçka që ka të bëjë me posedimin, impulsin e pakontrollueshëm të prevariacionit dhe burrërinë e plagosur.
A jemi të sigurt se mjeti i vlerësimit psikiatrik është zgjidhja?
Dhuna demonstron paaftësinë për të menaxhuar emocionet dhe traumat e pjekura në fazat e strukturimit të personalitetit mund të kenë pasoja dramatike, që lënë gjurmë përjetë.
Adoleshentë kriminelë. Arsyet pse vrasin
Gjithnjë e më shpesh të rinjtë po vrasin. Çfarë futet në mendjen e këtyre djemve? Silvio Ciappi, kriminolog dhe psikoterapist, jep një shpjegim: “Krimi ka qenë gjithmonë pasqyra e shoqërisë në të cilën jetojmë dhe nëse shoqëria e sotme na duket e prishur dhe pa horizonte të sensit të planifikimit (përfshirë ato shoqërore dhe politike), shpesh krimi gjithashtu bëhet anomik, domethënë, duke mos reaguar ndaj asnjë rregulli, i cili mund ta përmbajë atë disi, nuk e parashikon atë. Standardi është humbur dhe pastaj gjithçka bëhet e njëjtë. Shpesh pas disa vrasjeve qëndron vetëm humnera, pa fundi, duke përkthyer saktësisht trendin e “Vrasja është tatëpjetë sot. Po vriten më pak. Ndoshta ajo që ka ndryshuar janë mënyrat. Një faktor tjetër rreziku është brishtësia e rrjeteve mbështetëse për këta adoleshentë. Lidhja me njerëzit e tyre të rëndësishëm është e dobët, ambivalente, plot tensione. Duam fëmijë që të jenë në lartësinë e rolit që imponon shoqëria konsumatore dhe kjo gjeneron pjesë të mëdha të destruktivitetit dhe stresit të brendshëm. Është e vështirë të ndihesh i dështuar në një botë me fitimtarë. Pra, atëherë ky shkatërrim i brendshëm përfundon në mënyrën më të pamatur, për një gjë e vogël”.
Raptus apo paramendim?
Në rastin e adoleshentëve a mund të flasim vetëm për dhunim apo mund të ketë edhe paramendim duke pasur parasysh moshën e re? As njëra, as tjetra. Në shumë raste besoj se asgjësimi i tjetrit tashmë është zbatuar prej vitesh, ka kohë. Zemërimi ndaj tjetrit, duke shkatërruar dhe asgjësuar personin që e do, ose mikun, shokun, rivalin, i përgjigjet një logjike shkatërruese që tashmë është krijuar ka kohë. Sidoqoftë, është një logjikë që strehohet në një vend të errët, në një lloj ‘pavetëdije njohëse’ ku marrëdhëniet tona të para fundosen, mënyra në të cilën jemi lidhur me të tjerët, gjithçka që kalon në heshtje, të cilat nuk i vëmë re. Vërejmë simptomat, jo shkaqet dhe nëse nga njëra anë ky është një mekanizëm mbrojtës, nga ana tjetër na bën edhe kur jeta na çon në situata ku sdoleshentët “planifikojnë” si të rriturit.
“Paramendimi” i një krimi tek një adoleshent ka elemente të përbashkëta me atë të planifikuar nga një i rritur? Konceptualisht po. Praktikisht jo. Konceptualisht po, sepse në të dyja rastet krimi përmbledh një jetë. Kjo ndodh shpesh nëse bëjmë një përjashtim për krimet fajtore, sepse është precipitimi i një serie të tërë elementësh predispozues. Në praktikë jo, sepse në fazën e adoleshencës, për të rinjtë, krimi merr një ton edhe më dramatik. Në shumë raste, kjo është një vetëvrasje e shtyrë. Vret veten sepse deri tani kemi hyrë në logjikën e vdekjes, sepse tashmë jemi në vdekje dhe e ndiejmë atë afër. Shpesh disa nga këto vrasje janë rezultat i traumave zhvillimore dhe situatave komplekse që papritmas kthehen dhe derdhen në një gjest të çmendur që nuk lejon që jeta të fillojë.
Kjo është arsyeja pse parandalimi është i rëndësishëm, kjo është arsyeja pse ne duhet të kemi kujdes maksimal për fëmijërinë dhe adoleshencën, të cilat janë nyje të vërteta. Sepse atje trauma mund të ketë efekte shkatërruese. Që lënë gjurmë përjetë./ Fjala.al
